Sebahat Tuncel: Têkoşîn û xoverdayîşê cinîyan do dem bivurno

 

Dîlan babat

 

ANQARA - Sebahat Tuncele çarçewaya 25ê Teşrîna Peyêne Roja Têkoşînê hemverê Şîdetê  Cinîyan yê Mîyanneteweyî de nuşteyêk nuşte û vat: “Wa seba cinîyê seba azadîye têkoşîn kenê silam bo. Têkoşînê cinî do dem bivurno. Do dinya bivurno. Dem demê Azadîye yo. Jin jiyan azadî.”

 

Bi heme hetê şîdetê hemverê wayê Mîrabelî her cayê dinya de hetê dîktatoran ra dewam keno. Cinî hemverê dîktatoran de têkoşînê xo dewam kenê. Tesîrê şîdetê camêrd-dewlete keye, kuçe, zîndanan ser o kerdo û cinî hemverê nê şîdetî de bi îradeyêk pîl rejîmê dîktatoryal ra vanê, ma tîya yê. Rojawan de cinîyan bi sloganê, ‘jin jiyan azadî’ hemverê wehşetî DAIŞî de xoverdayîşêk pîlî kerdî. Seba Jîna Mahsa Amînî ke Îranî de ameye qetilkerdiş, têkoşîn berz beno. Hemverê politikaya lêşinî yê AKPyî zî seknêk pîl yeno mojnayîş.

 

Hemsereka Pêroyî ya Partîya Herêmê Demokratîke (DBP) Sebahat Tuncele, bi wesîleyê  25ê Teşrîna Peyêne Roja Têkoşînê hemverê Şîdetê Cinîyan yê Mîyanneteweyî nuşteyê şawita ma şima reyde pare kenê.

 

“Bi wesîleyê 25ê Teşrîne Peyêne Roja Têkoşînê hemverê Şîdetê Cinîyan yê Mîyanneteweyî cinî emsar do kuçeyan de bê. Do şîdet, qetilkerdiş, desteştiş, bêtêduştî û şîdetê camêrd û dewlete rê vajê nê. Do tesîr feshkerdişê peymana Stenbolî û qanûnê hûmara 6284 senîn tesîr serê cuya cinîyan de kenê qal bikerê. Do vajê, ‘şima tena rayîr ra nêşinê’ û bale biancê serê paştdayîş û têkoşînê rêxistinkerde yê cinîyan.

 

Cinî do şîdetê dewleta camêrdî qal bikerê

 

Do şîdetê dewlete yê şexsê Jîna Mahsa Emînî de ke seba goreyê pêmayîşê serê xo nêpişt, hetê rejîmê Îranî ra ameye qetilkerdiş, xoverdayîşê bi rayberîya cinîyan ê hemverê nê şîdetî bi ca ameyo, waştişê têduştî û azadîya şaran û cinîyan qal bikerê. Şîdetê dewlete tena aydê Îranî nîyo, Tirkîya zî bi taybetî hemverê  cinîyanê sîyasetmedaran de  şîdetêk xidar ê dewlete esto û şîdetê dewlet-camêrd ê hemverê cinîyan qal bikerê. Do tesîrê krîzî yê serê cinîyan qal bikerê. Do nîjadperestîyê hemverê cinîyan seba şerî koçber bîyê qal bikerê. Do bale biancê serê cuya cinî û tutan ke senîn şerî ra bi tesîr bîyê û ji şerî ra vajê nê. Belkî şima ma zî bîyarê vîr û şîdetê dewlete camêrdî yê serê cinîyanê tepişteyan bîyarê ziwan. Do bale biancê serê Garîbe Gezer û paştdayîşê bi cinîyanê tepişteyan dir bêro ziwan.

 

Do xoverdayîşê cinî cuya neweyîn mumkin bikero

 

Cinî ganî tena 25ê Teşrîna Peyêne de nê, 8ê Adare, ganî her roje bikerê roja xoverdayîş û têkoşînî. Hemverê patriyarka û kapîtalîzmî heta ke hêzê rêxistinkerdeyê cinî nêro awankerdiş, çi heyf  do nê sîstemê koletî ra xelasî çinbo. Zîhnîyetê serdestî yê camêrdî yê hezaran serrî, sîstemê kapîtalîst cinî keno kole, dest dano serê ked û bedenê cinî, bi rejîmê tedayî bîyayîşê xo serê heme komelî de bîyaye keno. Şîdet, bêtêduştîya serê cuya cinî îdeolojîk o. Bîyayîşê sîstemêkê azadîwaştişê cinî, îdeolojîyê kapîtalîst ê serdestî xelisyayîş mumkin o. Bêguman ma zanê no asan o. Sîstemê şaristanîyê merkezî yê 5 hezar serrî xo her wareyê cuye de mende kerdo. La sewîyeya nika de sîstem krîzek cidî ciwîyeno, vera ke probleman safî bikero, newe ra awan keno. Têkoşîna cinîyan her demî ra zêdeyêr xurt û rêxistinkerde yo. Paştdayîşê cinî her demî tewr xurt o. Azadîya cinî ne sîstem yan zî utopyayêke yo. Şorişê bi rayberîya cinîyan aver şîya do her cayê dinya de têduştî û cuyêka azad mumkin bikero. Vurnayîşê demî yeno manaya vurnayîşê dinya. Hêza cinî ke demî bivurno esto. Ganî nêro xovîrrakerdiş ke; têkoşînê azadî û têduştîyê cinî û destkewtişê ci heme têkoşînê azadî û têduştî yê hemverê binpaykerdiş û koletî dîyar bikero.

 

Sîstemo serdest yê camêrdî xo serê talan, şîdetî de bîyaye keno. Tîya ra yê ke tewr zêde tesîr benê cinî yê. Hemverê koletî ke yeno ferzkerdiş, çîyo ke bêro kerdiş, têkoşînê ke koletî parçe keno yo. Dayeyê qetilkerdişê cinîyan û şîdetê ke her serre yeno eşkerakerdiş, vejeno werte ke her roje cinî yenê qetilkerdiş, tacîz û desteştiş yeno kerdiş. No qederê ma nîyo. Ma eşkenê nê bivurnê. Ma seserra 21î bikerê seserra cinî.

 

Vîyartişê sîstemê şaristanîya merkezî de yewine şikitişê cînsî hemverê cinîyan de pê ame. Prosesê neolîtîkî de bi şikitişê cînsîyetî yê yewine, cinîyî merkezê cuya komelî, sîyasî û ekonomîye ra ameyî girewtiş û nê raşteyan ra ameyî dûrîkerdiş. Her çîyê derheqê cinîyan ‘xirab’ ameyî hesibnayîş. Dest ronayî beden û keda cinîyan ser. 104 M (qanûnê komelî) yê Înana hetê Enkîyî ra ameyî ameyî diznayîş û no yeno manaya destronayîşê sîstemê komelkî û rayîrberî. Qanûnê sîstemê komelî yê cinîyan ke bi kedêka gird girewtî dest, vera cinîyan de û seba koletîya cinîyan ameyî şuxilnayîş. Hetê cinîyan de netîceyê giranan rê rayîr akerdî û no bi şikitişê diyîne yê cînsî hîna zêde giran bî. Cinîyan gunekar îlan kerdî. Yeno vatiş ke hîkayeya awanbîyayîşî gunekaro ewil cinî bî ya û camêrdî rayîr ra veta. No vatişî heme komelî ser de ferz kerdî. Cînsîyet camêrdan rê meşru la cinîyan rê şerm o. Sewbîna sîstemêke binpaykerdişê cînsî yê bi xof yeno awankerdiş. Pêro olî vanê ke cinî wa bikewî plano diyîne. No zûrî komelî ser de ferz kenî. Seserra 21. de demokratîkbîyayîşê ol, metnê pîroz yê azadîya cinî, ame waştiş ke bi perspektîfêk newe bê şîrovekerdiş û no hetê azdîya cinîye de babeta muhîm a. Bîyayîşê komelî de bawerî raşteyêk muhîm o. Bîyayîşê komelî de bawerî raşteyêke muhîm o. La camêrd no raşte dekerdo û tesîrêko negatif serê cuya cinîye de keno. No raşte de goreyê camêrdî tena yeno şekilkerdiş

 

Îran de problemê ke cinîyê Kurdî ci reyde rî bi rî manenî, manenê yewbînan

 

Jîna Amînî cinîyêka Kurd bî. No heto bîn yê qewimîyayîşî vejeno raşte. Her tewir şîdetê serê cinîyan polîtîk o. Nasnameyê Jîna Amînîye zî qaseyê polîtîkaya cînsî polîtîkaya nasnameye reyde eleqedar o. Cinîyê Kurd zî seba cuyêka azade têkoşîn danî. Coka ra yenê hedefgirewtiş. Îranî de problemê cinîyanê Kurdî ke rî bi rî manenî, manenê yewbînan. Dewleta Tirke heme cinîyan hedef gêna la bi taybetî cinîyê Kurdî hedef gêna. Sîtemê hemserekîye krîmînalîze kena, qeyûm tayin kena dezgehanê û sîyasetmedaran tepişena.

 

JINNEWS zî timî hedef de ya

 

Rojnamegerê cinî hedef yeno mojnayîş. Raşteyê kede û raşteyê komelê sîvîlî de cinî hedef yenê girewtiş. JINNEWSe her tim hedef de ya. Tepiştişê rojnamegeran netîceyê polîtîkayê faşîst, yewperest, nîjadperestîye yo. Tewr peynî Şebnem Korur Fîncanciye ameye tepiştiş. Qetilkerdişê Nagîhan Akarsele heme girêdayeyê nê polîtîkayan î. Otorîteya yewperestî wazena rejîmê faşîszan bikera binê asayîşê destûrê bingehîn.

 

Azadîya cinîyan azadîya komelî ya

 

Aşkerayo ke amacê yewine yê belgefîlmê 100 serrî daîmîkerdişê rejîmê faşîstî yo. Erdogan vano ma îqtîdar î, la kulturê îqtîdarîya xo awan nêkerdo û bi nê vatişan hedefe demo newe mojneno. AKP wazeno hegemonyaya newe serê cinîyan de awan bikero. Bi feshkerdişê Pêkerdişê Stenbolî gamê nê çîyî est. Nika polîtîkayê CHPyî yê basîretî sey firset dîyo, babeta sereştişî kerdo merkeze bedelnayîşê destûrê bingehîn û tena sereştiş nê, çekuya keyeyî zî bi nizdîbîyayîşêk netewperest, olperestî dayo vernîya xo. AKP înan keno bahane û îdeolojîyê xo komelî ser de dano ferzkerdiş. Heto bîn de hemverê cinîyê Kurdî de vatişê nîjadperestî ano ziwan ser û wazeno serê cinîyan de hegomonya kulturî awan bikero.

 

Netîce de azadîya cinîyan azadîya komelî ya. Têkoşînê cinîya azad û seyyewbînanîye têkoşînê azadkerdişê komelî yî. Seba cinîyê têkoşer silam bo. Xoverdayîş û têkoşînê cinîyan do dem bibedelno, do cîhan bibedelno. Wext wextê Azadîye yo. Jin jiyan azadî.”

 

Siba: Hemsereka Muşahadeyî Komeleya Koçberî Kamîle Kandal Zîndanê Bakirkoyî yê Cinîyan persê ma cewab kerdê