Sema Çaglak- Medya Uren

 

ŞIRNEX - Cinîyê sîyasetmedarî derheqê rewşa tepişteyê nêweşî yê ke tewr tecrîdê zîndanan ra tesîr benî de qisey kerd û wina vat: “Sîstemo bîyaye mîyanê zîndanan de sey şerêk polîtîkayan dano rayraberdiş. Sîyasetmedarî bi hawayêk teberê huqûqî yenê tepiştiş û zîhnîyeto bîyaye nika hewl dano înan mîyanê zîndanî de bifetesno. Heta ke cenazeya înan bivejîya şert û mercî yenê astengkerdiş. Ganî hemverê nê caardişan de bi taybetî seba tepişteyê nêweşan ma bibê veng.”

 

Tirkîya de binpaykedişê heqê merdiman her ke şino zêde beno. Bi taybetî zî zîndanan de bi hezaran tepişteyî estî û mîyanê şert û mercanê giranan de yenê tecrîdkerdiş. Goreyê dayeyanê Komeleya Heqê Merdiman (ÎHD) 604ê ci giran pêro pîya 1605 tepişteyê nêweşî zîndanan de yenê tepiştiş. Heta nika zî xeylê tepişteyê sîyasî yê nêweşî bi hawayêkê şikin dinyaya xo bedelnayî û heme tepişteyê bînî zî tehluke reyde rî bi rî yê. Na çarçewa de merdimê tepişteyan sere de Amed û xeylê bajaranê bînan de ‘Nobeta Edaletî’ dayî destpêkerdiş û çalakîyê tewir bi tewirî yenê viraştiş. La heta nika gamêk çareserîye hetê selahîyetdaranê dewlete ra nêameyo eştiş. 

 

Cinîyê sîyasetmedarî Hamdiye Gur, Zarife Delek û Leyla Onuke derheqê babete de ercnayîşan kerdî û veng dayî herkesi ke bibê veng zîndanan.

 

‘Tepişteyî heqê xo ra yenê mehkumkerdiş’

 

Hamdiye Gure reaksîyonê xo yê hemverê polîtîkayê îqtîdarî mojnaye û wina vat: “Dewleta tirke ya ke bi hawayêkê eşkera dişmenîya kurdan kena, sey cayê fetisnayîşî zindan weçînaya. Yê ke muxalefetîya ci kenî û hemverê sîstemo bîyaye de vejîyenî, sewbîna hemverê polîtîkayê înan yê dişmenîye de vejîyenî zî tepişnena û hewl dana ke zîndanan de tepişteyan bê nefes biverda. Tewr zêde îşkenceya ke zîndanan de esto ra tesîr benê. Tepişteyê ke nêeşkenê zindan de bimanê, ne serbest yenê verdayîş, ne zî yenê tedawîkerdiş. Heme heqê xo yê weşî û cuye ra yenê mehkumkerdiş. Tewr zêde Wezîrîya Edaletî vatêne ma do seba tepişteyan çareserîyêk bivînê. La sey her reye ma baş zanê ke na çareserî do seba beşê muxalîfî yê kurdî rê derbazdar nêbo. Ma do nê qanûnan ra fêde nêgêrî û ma do her gamî ra hîna zêde îşkence bivînê. Ma nimuneya na rewşe dî. Tabutê tepişteyan zîndanan ra vejîyenê. Yan zî eke rewşa înan verê mergî de ba aye wext serbest verdanê ke teber de dinyaya xo bedelnenê.”

 

‘Hêzê dayîkan ma rê beno hêz’ 

 

Hamdîyeye ard ziwan ke hêzê dayîkan înan rê beno hêz û bin ê vatişan dewam kerd: “Aysel Tugluka ke rewşa aye tehluke de bî serbest nêameyê verdayîş. Hemverê ci de nêrazîbîyayîş û reaksîyonê şarî zêde bîyî û medyaya dîjîtale de reaksîyon zêdîyayî. Nê reaksîyon û nêrazîbîyayîşan ra dima Aysele serbest ameye veradayîş. Ma eşkenê no girseyê şerî seba heme tepişteyanê nêweşan pê bîyarê. Heta ke serbest bêre veradayîş ganî ma reaksîyonê xo zêde bimojnê. Xeylê tepişteyê sey Mehmet Emîn Ozkan, Maşalah Burhan û xeylê tepişteyê bînî yê ke ma nameyê înan nêvatî rewşêk tehluke de yê. Tepişteyî mîyanê şertê giranan de xover danê. Seba ke tepişteyêk bîn dinyaya xo nêbedelno, ganî ma heme şarê Tirkîyaye bibê veng. No wezîfeyê ma yê merdimîye yo. Ganî ma wezîfeyê xo bîyarê ca. Yeno zanayîş ke nê vengê ke yenê vetiş îqtîdarî rê benê asteng. Na babete de HDP xeylê gamanê muhîman eşt la ganî herkes veng bivejno. Na babete de zî yê ke tewr zêde tepişteyan rê benê veng dayîk ê. Ma do Nobeta Edaletî de zî xoverdayîşê înan bivînê û ma hêvîyêk gird bidî înan. Ma do cesarete înan ra hêz bigîrê û beşik ma do ser bikewê.

 

‘Ma pîya îşkenceyî asteng bikerê’ 

 

Zarîfe Delek zî şikê xo yê derheqê rewşa tepişteyan de pare kerd û vat: “Demêko derg o rewşa tepişteyê nêweşan ê sîyasîyan rojeve de yo. Tepişteyî heme heqê xo ra yenê  mehrûmkerdiş û şîdet înan rê yeno kerdiş. Nê ra zî tewr zêde tepişteyê nêweşî tesîr benê. Helwestê hemverê înan yeno mojnayîş wijdanî yo û nîno qebûlkerdiş. Ganî hemverê nê de ma bibê veng. Bi taybetî zî dayîkê ma hemverê nê de Nobetê Edaletî kenê. Na nobete seba wijdanê ma hemine ya. Lazim o bi taybetî ma înan rê bibê paştdayîş û ma zî bibê vengê tepişteyan. No wezîfeyê ma yo û ma îşkenceyê tepişteyan rê yeno kerdiş qebûl nêkenê.”

 

‘Encax ma eşkenê çareserî’

 

Leyla Onuk zî da zanayîş ke encax ê bi xo bibê çareserî û wina vat: “Her ca de bi taybetî heqê kurdan yeno binpaykerdiş û yew cayo tewr zêde no bi ca yeno zî bêşik zîndan ê. Xora yew amancê tepiştişî zî oyo ke tîya fetisnayîşêk pê bîyarê. No zî nîşaneyê bêedaletiyê înan o. Seba nê ma eşkenê nimûneyê xeylêk cinîyan bidê. Seke Aysel Tugluka ke heta rewşa ci nêkewt sewîyeya tewr tehluke, aye vera nêdayî. Cuya tepişteyan xirab kenê. Zîndanan de nêweşîyê înan zêde benê. Şert û mercê zîndanî de, caardişê heqê înan ê weşîye zî cuya înan keno mîyanê tehluke. Zîndanî bîyê merkezê qirkerdişan. Na rewşa zîndanan tesîr serê ma hemine keno. Nê dir hêrişêk taybetî, psîkolojîk û fîzîkî zî esto. Mîyanê zîndanan de şer esto. Xeylêk cinîyê sîyasetmedarî nê peyîn de ameyî tepiştiş. Tepiştişê înan zî bêhuqûqî yo û heta kenê zîndanan zî na rewşe dewam kena. Ganî ma hemverê nê bêfamî de bibê sîper. Ganî ma bi hawayêkê tewr bi hêz xo ver bidê. Çîyo ke keno serê milê ma ganî ma bikerê. Venga mi bi taybetî şarê Kurdistanî rê esto. Encax ma bi eşkê bibê çareserî.”