Medya Uren-Sema Çaglak 

 

ŞIRNEX - Cinîyê sîyasetmedarî dîyar kerdî ke şarê Kurdî wayîrê deskewtişê xo vejîyê û wina vatî: “Şarê kurdî wayîrê bi îrade û wayîrê hişmendiyê dewa û nasnameyê xo yê. Coka serkewtişê kurdan ra tersenê.”

 

Hemsencîyê Rojhelatê Mîyanên bi şerê teberî reyde sînorî vuryenê. Hêrişê hemverê deskewtişê Kurdîstanî her ke şino xo bi hawayêkê şîdet mojneno.  Hem hêrişê hemverê Başûrê Kurdîstanî, hêrişê hemverê deskewtişê Rojawanî û hêrişê hemverê  sîyasetê kurdkî benê sebebê kûrbîyayîşê alozî û krîzê serê temamê Rojhelatê Mîyanên. Cinîyê siyasetmedarî derheqê babete de qisey kerdî û rewşa bîyaye ercnayî.

 

‘Ganî caardişê çekanê kîmyewîyan bêro cigêrayîş’

 

Hemşaredara Partiya Demokratîke ya Şaran (HDP) ya Êlîhî Songul Korkmaz, dîyar kerd ke bêvengmendişê hêzê mîyanneteweyî hêrîşê Tirkîya tesdîq kenê û wina vat: “Eke hêzê mîyanneteweyî bêveng nêmendêne do dewleta tirke zî hende bi hêrîşanê hovane serê şarê kurdî de nêameyîne û şerê xo yê lêşinî nêkerdêne. Pêro dinya zano ke çekê kimyewî goreyê huqûqê şerî sûc ê. Lazim o ke hêzê mîyanneteweyî bi hawayêkê rêkûpêk derheqê babete de cigêrayîşê xo bikerê û netîceyê ci zî bi komelî reyde pare bikerê. Coka lazim o ke ganî vindertişê xo  diyar bikerê. Çarçewaya nê şerî de nêweşxaneyî yenê bombavarankerdiş yan zî sîvîlî yenê qetilkerdiş. Ganî hemverê nê hêrişan de helwestê bi şîdet û somut bêrê mojnayîş. Îqtîdarê AKP, MHPyî serê konseptê şerî de polîtîkayê xo rayra beno. Bi nê zî pêro rayîr û metodê bêhuqûqî û yê lêşinî serê şarî de keno. Bêvengîya hemverê nê şerê lêşinî nîna qebûlkerdiş û nê hêrişê hovane hemverê deskewtişê şarê kurdî yo. Ganî şarê kurdî wayîrê deskewtişanê xo vejîyo.”

 

‘Yeno waştiş ke DAÎŞî Rojawan de gane bikerê’

 

Songule, tewr peyîn qiseykerdişê xo de dîyar kerd ke  dewleta tirke reyke bîn wazena çeteyê DAÎŞî Rojawan de gane bikero û vat: “Yeno zanayîş ke heme hêzê DAÎŞî qampa Holê de yê. Wexto ke hêriş ame destpêkerdiş ewilî qampa Holê rê zî hêriş ame kerdiş. Ma zanayîne ke reyke bîn waştêne no sîstemo lêşin ke bi çeteyê DAÎŞî Rojawan de rayra berdêne, reyna vejê werte. Uca de yeno waştiş reyke bîn hemverê destkewtişê şarê Kurdî şerêkê vejê. Hemverê çeteyanê DAÎŞî ke tu hêz nêeşkayîne sere ci rê wedarno, bi rayberîya cinîyanê kurdan şorişêk ame awankerdiş. Labelê do şarê Kurdî deskewtişê xo ra tavîz nêdo û têkoşînê xo tewr xurt bikero.”

 

‘Bi konseptêk taybet hêriş kenê’

 

Hemşaredara HDPyî ya Misirca ya Sêrtî Esmer Barane ard ziwaan ke hêrişê serranê 90an de nêresayî hedefe xo la nika wazenê bi hêrişanê taybetan ercanê Şarê Kurdî çinî bikerî û wina vat: “Ma nê şerî nêwazenî û zilm gird beno. Ewro bi heme tewirê xo hêrişê Şarê Kurdî kenî û çekanê kîmyewîyan şuxulnenî.  Seba ke şer virazîyo heme tewiran cerebnenê. Teqayîşê Stenbolî zî nê kayan ra yew bî ke hemverê kurdan de şerêk dest pê bikero. Hetê Botanî de şerêk gird yeno rayraberdiş. Hem hemverê xoza qirkerdişêk yeno rayraberdiş hem zî hetê komelî ra polîtîkayê şerê taybet yenê rayraberdiş. Yanî hetê Vakur û Rojawanî yê Bakûrî de polîtîkayê xorî hemverê erc û destkewtişê şarî de yenê rayraberdiş. Serranê 90an de dewî ameyî vengkerdiş û veşênayîş. Bi hezaran dewî talan bîyî. Nika zî eynî hêrişê xo bi konseptêk taybet pê anî.”

 

‘Ganî şuxulnayîşê çekê kîmyewîyî bêro roşnkerdiş’

 

Tewr peynî Endama HDPyî ya Meclîsê Şaredarîya Mîdyatî Halîse Cebeye qisey kerd û aye zî da zanayîş ke Şarê Kurd wayîrê tarîxêk kehen û wayîrê mîrasêk têkoşerî yo wina dewam kerd: “Coka ra her hetî ra Şarê Kurdî ser de yenî. Şarê Kurd tena peynîya dewaya heqê xo û nasnameyê xo de yo. Gama ke babete bena heq û hêrişê hemverê Kurdan heme dinya bêveng bena. Xeylê dezge û rêxistinê mîyanneteweyî heta nika seba Şarê Kurdî tu gamêk nêeştî. Ne CPT ne zî OPCWyî şerê hemverê kurdan nêkerdî rojev. Eksê ci cigêrayîşê seba şuxulnayîşê çekê kîmyewî yenê astengkerdiş. Ma wazenê şuxulnayîşê çekê kîmyewîyî bêro roşnkerdiş û bêro cigêrayîşkerdiş.”

 

‘Serkewtişê kurdan ra tersenê’

 

Halîseye qiseykerdişê xo yê peyênan de vat ke ganî Şarê Kurd wayîrê destkewtişanê xo bivejîyo û wina peynî ard: “Serê Kurdan de şerêk dijwar yeno rayraberdiş. Serkewtişê kurdan ra tersenê. Hedefê înan dewamkerdişê bindestîya kurdan o. Nêwazenê ke Kurdî bibî wayîrê statü, kultur û nasname. La ê se bikerî zî ser nêkewenî. Kurdî wayîrê îrade yî, xover danî û bîyayîş û nasnameyê xo pawenî. No 40 serrî ra zêde yo ke kurdî mîyanê têkoşînêk gird  de yî û nê serran de xeylê destkewtişî bi dest fînayî. Nika zî heme destkewtişî binê tehluke de yî. Heme dinya û hêzî hemverê nê caardişan de bêveng î. Tu pawitişêk ma nê dewletan ra çinî yo. Tena kurdî eşkenê yewbînan bipawî û wayîrê destkewtişanê xo bivejîyî.”