AMED - Mukkades Alataşe bale ante zêdebîyayîşê şîdet û kiştişê cinîyan ser û wina vat: “Bi qeyûman re mekanîzmayê herêmî 5 serranê peyênan de ameyî çinîkerdiş. Nê zî bî sebebê zêdebîyayîşê şîdet û kiştişê cinîyan.”

 

Welat de şîdet, desteştiş, kiştişê cinîyan her ke şino zêde beno û hetê dewlete ra zî cinî her tim yenê hedefgirewtiş. Demanê peyênan de Amed de şîdet û kiştişê cinîyan zêde bîyî û zafaneyê kiştox û kerdoxan raşteyan de gêrenê.

 

Koordînatora Perwerde ya Komeleya Paştîdayîşê Cinîyan (DAKAH-DER) Mukkades Alataşe zîhnîyeto serdest, polîtîkayê şîdet û qetilkerdişê cinîyan ercnaye.

 

‘Qanûnî pê nînê’ 

 

Mukkadese dîyar kerd ke wexto ke Qanûnê Hûmara 6284 û Pêkerdişê Stenbolî ame îmzekerdiş nê qanûnî cinîyan pawitî û rêxistinê cinîyan seba ke nê qanûnî pê bêrê têkoşînêk gird dayî. Mukkadese wina dewam kerd: “Heqê ke nê qanûnî dayêne cinîyan têkoşînê xo gird kerdî. Ma eşkenê vajê ke wextê tewr baş ya Tirkîya ame cuyayîş. Nê wextan de merkeze cinîyan, dezgehê cinîyan û Wezîrîya Polîtîkaya Keye û Komelî (ASP) zî têkoşîn dayêne. O wext zî şîdet û qetilkerdişê cinîyan estbî. La sey nika zêde nêbî. Ma eşkenê çend sebeban bihûmarnê. Ya yewine sîstemê bêcezaverdayîşî yo. Ya diyîne zî polîtîkaya îdeolojîyî yê îqtîdarî ya. Çike îqtîdar seyyewbînanîya cînsîyetê komelî qebûl nêkerd û sebebê feshkerdişê Pêkerdişê Stenbolî zî no bi. Coka ra Tirkîya de şîdet û qetilkerdişê cinîyan zêde bîyî. Qanûn ameyî sewîyeya ke êdî pê nêrê. Qanûnê 6284 hema dewre de yo la pratik de çin o.” 

 

‘Bêcezaverdayîş cesaret dano camêrdan’

 

Mukkadese da zanayîş ke camêrdî polîtîkaya îqtîdarî ra cesaret gênî û qiseykerdişê xo wina domna: “Camêrdan rê ceza çinî ya. No bi destê çapemenîye yeno vilakerdiş. Yê ke îqtîdarî rayra benî û serekomarî ra bigêrêne heta mexdurê ASPyî de xebetîyenî seba ke mesaj danî komelî bê tesîr beno. Vanê ke ‘Ez do bikişa la do ceza bêra fînayîş’. Camrdî na rewşe baş zanî. Ma xeylê hedîseyan de nê çîyî reyde ameyî rî bi rî. No problemêk cidî yê sîstemî yo. Ya hirîne zî pêkewtişêk esto û hema zî dewam keno. Çi heyfo ke şerêk teberê sînorî esto. Welat de pêkewtiş esto. Nê heme benî problemê heqê komelî û probleme komelî. Seba ke qanûna nînê caardene kiştişê cinîyan zêde beno.” 

  

‘Şîdetê hêzê asayîşî’

 

Mukkadese ard ziwan ke pêkewtişê cografyaya ke ma tede cuyenî her çîyî mojneno û wina dewam kerd: “Derheqê nê çîyî de se yeno kerdi ganî ma qisey bikerî. Ma cografyaya Kurdistanî ra biewnî, leşker û polîsî cinîyan qetil kenî. Ma Musa Orhanî ra bigêrî heta çawişê pisporî xeylê hêzê çekdarin estî. Nê xeylê reyan hemverê cinîyan de şîdet pê anî. Ma raşteyan de sîstemê qorîcîtîye reyde ameyî rî bi rî. Sîstemê qorîcîtîye sey şîdet agêreno cinîyan. Prosesê muhakemekerdişî de kiştişê cinîyan nîno munaqaşakerdiş. Destnêdayîşê leşkeran vejîyeno raşte. No seba cinîyan tehdîtêk cinî yo. Ganî na babete bêro rojeve. Na babete de ganî platform, pawitoxê heq, STO hempar têbigêrî.”

 

‘Mekanîzma raşte ra ameyî wedarnayîş’

 

Mukkadese qiseykerdişê xo yê peyênan de vat ke ganî vera şîdet û qetilkerdişan de wargehê cinîyan bêrî zêdekerdiî û wina qedêna: “Ganî merkeze şêwirmendî û STKyî bêrî zêdekerdiş. No têkoşînê hemverê şîdetî yo. Bi qeyûman re mekanîzmayê ke ameyî awankerdiş 5 serran de ameyî çinîkerdiş. Pêroyê Tirkîya de şîdet esto. heqê cinîyan tehluke de yo. Nika cinî têkoşînê bîyayîşî danî.”