Rojda Aydin

 

MÊRDÎN - Sîyasetmedarê cinî yê ke tewrê roniştişê dewaya Pakîstan Demîre bîyî bale antî arikerdişê cinîyan ser û wina vat: “Polîtîkayê hukmatî û qanûnê muhakemekerdişî vera qetilkerdişê cinîyan zêde beno. Kiştoxê cinîyan yenê pawitiş. Muhakeme zî hemkarê nê qirkerdişî yo.”

 

Polîtîkayê îqtîdarî û bêcezaverdayîşê muhakemeyî benê sebebê qirkerdişê cinîyan. Kiştişê cinîyan mîyanê komelî de yeno meşrukerdiş. Sîyasetmedarê cinî tewrê roniştişê dewaya Pakîstan Demîra ke ameye qetilkerdiş bîyî. Derheqê babete de sîyasetmedarê cinî ajansê ma rê qisey kerdî.

 

‘Kiştoxê Pakîstane yeno pawitiş’

 

Hemsereka Partîya Demokratîke ya Şaran (HDP) ya Kerboranî Yuksel Oguze ard ziwan ke serranê peyênan de qetilkerdişê cinîyan her şino zêde beno û resayo merheleya qirkerdişî. Yuksele dîyar kerd ke cinîyê ke ameyî qetilkerdiş ra yew zî Pakîstan Demîra ke vizêr yewine roniştişê dewaya aye ame dîyîş a û wina vat: “Îfadeyo ke keyeyê Pakîstane dabî ra dîyaro ke kiştox senî plankerde Pakîstane qetil kerdo. La kiştox tewrê roniştişî nêbî. Pakîstane verê ke bêra qetilkerdiş şîdeto sîstematîk reyde rî bi rî menda û şîya wargeh de menda. Vera hende çîyan reyna zî mehkema wazena kiştoxî bipawa. Mehkema de zî bêhuqûqî yeno cuyayîş. Verê ke dewa bêra akerdiş raporê aye yê psîkolojîyê aye baş o ya nê ame waştiş. Dewa bêhuqûqî dest oêkerd. Coka ra no çî nîno qebulkerdiş. Wazenê kiştox heqlî bivejnî. Wazenê kiştoxî bipawî. Bi bahaneyanê cîyayan kiştox yeno pawitiş. Qetilkerdişê cinîye meşru kenî. Coka ra zî ma wazenê muhakeme û edalet bê het pê bêrî. Ma wazenê heqê cinîye bêro pawitiş. Coka ra zî ganî kiştox cezaya tewr giran bigêra.”

 

‘Nê hovîtîye ne dozger û ne zî mehkema bineno’

 

Yuksele qiseykerdişê xo yê peyênan de dîyar kerd ke heta ewro xeylê cinîyî ameyî qetilkerdiş la kiştoxî nêameyî muhakemekerdiş û wina peynî ard: “Kiştox ewro cesaret muhakeme û îqtîdarî da gêno. Eke huqûq û qanûnanê xo ca biardêne do ewro ê nêeşkayêne cinyan qetil bikerî. Cinî yenê qetilkerdiş la kiştoxî yenê pawitiş. Îqtîdar cesaret dano camêrdan. Ê zanê ke muhakeme cezaya giran nêdano. Bêcezaverdayîşê kiştoxî vera kiştişê cinîyan zêde beno. Pakîstane bi hovîtî ameye qetilkerdiş. La nê hovîtîye ne dozger û ne zî mehkema vîneno. Coka ra mehkemayan de bêhuqûqî yeno cuyayîş. Her çî çiman ver de yo la dadger nêvîneno. Bado ke Pêkerdişê Stenbolî ame feshkerdiş qetilkerdişê cinîyan zêde bî. Bi feshkerdişê Pêkerdişê Stenbolî re camêrd hêz girewt. Ganî cinî xo birêxistin bikerî û yewîya xo awan bikerî. Eke ma cinî hêzê xo bikerî yew ma do bieşkî vernîya qetlîyaman bigêrî. Her çî ra ve yewî lazim a.”

 

‘Îqtîdar qetilkerdişê cinîyan meşru keno’

 

Hemsereka HDPyî ya Mêrdînî Bêrîvan Bahçecîye zî da zanyîş ke dewaya Pakîstane de dîyî ke dadgeer senî sey hedîseyêk normal nizdîyê dewaye beno û wina dewam kerd: “Îdîanameya ke dewaya Pakîstane de ameya hadrekerdiş de ma vînenê ke senî siradan ameya hadrekerdiş. Kiştox bi plankerde û bi hîssanê hovî Pakîstene qetil kerd. La dozgerî nê çîyî nêdî. Hedîseyê qetilkerdişê Pakîstane xeylê ma dejna. Seba ke hetê Pakîstane de edalet pê bêro çi destê ma ra bêro ma do bikerî. Polîtîkaya dewlete ya ke hemverê cinîyan de yena rayraberdiş de ma qetilkerdişê cinîyan bi hawayêk eşkera vînenê.”

 

'Têkoşînê ma do dewam bikero’

 

Bêrîvane ard ziwan ke qet nizdîbîyayîş û polîtîkayê îqtîdarî qebul nêkena û wina dewam kerd: “Hemverê înan de têkoşînê ma hema dewam keno. Hemverê cinîyê ke yenê qetilkerdiş de ma do raşteyan de bî. Ê do nêeşkî ma binpay bikerî û ma do ser bikewî. Hovîtîya ke hemverê cinîye de pê yeno, ma do timî bivejnî. Şerêk taybet serê Kurdistan û serê cinîyanê kurdan de yeno rayraberdiş. Hemverê înan de vindertişê ma timî zelal o. Herinda ke cezayê giranî bidî kerdoxan û vernîya kiştişan bigêrî, eksê ci ceza nêdanî kerdoxan û vernîya kiştişê cinîyan akenî. Mehkemayê hukmatî qet wezîfeyê xo bi ca nêanê û bêhuqûqî kenî. Hemverê nê heme çîyan de têkoşînê ma timî dewam keno. Bi nizdîbîyayîş, qanûn û vatişanê xo kiştişê cinîyan meşru kenî. No çî zî vernîya kiştişan akeno û camêrd hêz gêno. Heta ke mehkema qanûnanê xo ca nêara û heta ke peynîya polîtîkaya bêcezaverdayîşî nêra do hedîse dewam bikerî. Îqtîdar qanûn û detkewtişê cinîyan wedarneno û bêhuqûqî pê ano. Pêkerdişê Stenbolî zî nimune yo ke hetê rejîmê yew camêrdî ra ame feshkerdiş. Dewleta tirke cinîyan nêpawena. Camêrdo ke bi hovîtî cinîyan qetil keno hetê îqtîdarî ra yeno pawitiş.”

 

‘Xoverdayîşê ‘Jin, jiyan, azadî’ gird beno’

 

Bêrîvane qiseykerdişê xo yê peyênan de dîyar kerd ke vera qetilkerdişê cinîye de rol û mîsyonê cinîyan xeylê muhîm o û vat: “Ganî pêro cinîyê dinya destê xo bidî yewbînan û hemverê hovîtîye de vengê xo berz bikerî. Ganî ma rêxistinbîyayîş, paştîdayîş û nizdîbîyayîşê xo hîna xurt bikerî. Ma qêrayîşê xo heme raşteyan de berz bikerî. Ma bi xoverdayîşê xo eşkenê ser bikewî. Ma vînenê ke cinî Îran de hemverê rejîmî de serewedarnayîşo ke dayî dest pêkerdiş 4 aşman xo pey de verda. Xoverdayîşê ‘jin, jiyan, azadî’  ewja de gird beno.”

 

‘Herinda ke kiştox bêro muhakemekerdiş, keye yeno muhakemekerdiş’

 

Aktîvîsta Tevgerê Cinîyanê Azadan (TJA) Eylem Amake bale ant ke Kurdistan û Tirkîya de mîyanê yew serrî de qetilkerdişê cinîyan xeylê zêde bîyo û wina vat: “Hêrişê taybet û qetilkerdişê cinîye bi taybetî herêma Kurdistanî de xeylê zêde bîyo. Pakîstan Demîre zî nimune ya ke bi hawayêk hovîtî ameye qetilkerdiş. Ma vizêr tewrê roniştişê dewaya Pakîstane bîyî. Kiştoxê Pakîstane bi bahaneyan tewrê roniştişî nêbî. Herinda ke kiştox bêro muhakemekerdiş, endam keyeyê Pakîstane yenê muhakemekerdiş. Keyeyê Pakîstan û cinîyî hemverê qetilkerdişê aye de rayra şîbî. La di hirê rojî verm roniştişî dayîk, bira û wayê Pakîstane û cinîyan rê tehqîqat ame akerdiş. Bi nê tehqîqat û tedayan wazenê ke gamêk tepîya bêro eştiş. La ma do qet gamêk tepîya nêerzî. Ma do paştîdayîşêk gird têkoşînê xo gird bikerî. Polîtîkaya bêcaverdayîşî ya dewlete vera ewro qetilkerdişê cinîyan zêde bîya. Bi nê polîtîkayê bêcezaverdayîşî kerdoxî yenê xelatkerdiş. Wexto ke kiştox cinîyêk kişeno vano ‘Dewlet do di ya zî hirê serran bida û verda’. No zîhnîyetî vera camêrdê bînî hêz gênî. Berpirsîyarê nê camêrdê serdest û dewlete bi xo ya. La ma do qet têkoşînê xo ra gamêk tepîya nêerzî.”

 

‘Muhakeme zî hemkarê hovîtîye yo’

 

Eyleme qiseykerdişê xo yê peyênan de vat ke muhakeme bi hawayêk zelal û edilane nizdî nêbeno û wina peynî ard: “Muhakeme bi nizdîbîyayîşê xo hêz dano kiştoxan. Heta ke kiştox hêz bigêrî do qetilkerdişê cinîyan zêde bibo. Muhakeme zî hemkarê hovîtîye yo. Ganî dezgeh û rêxistinê cinîyan çar hetan ra têkoşîn gird bikerî. Ewro Pakîstan ameye qetilkerdiş, siba do ma bî. Verê nê ganî ma vernîya qirkerdişî bigêrî.”