Zelal Tunç

 

Cinîyan 8ê Adare ra heta 25ê Teşrîna Peyêne emserre hemverê şîdetê camêrd û şîdetê rejîmî de sey rêxistina azadîya cinîyan bi têkoşîn vîyarnayî. Tevgerê Cinîyanê Azadan (TJA) vera tedaya dewlet-camrêdî raşteyan nêteriknayî. Aktîvîsta TJAye Ayşe Çelîkbîleke yew serrîya cinîyan ya Wanî ercnaye. 

 

Muhîmîya paştîdayîşê cinîyan ya globale

 

Ayşeye da zanayîş ke ê sey cinîyê TJAye serra 2022î bi xoverdayîş û rêxistine derbaz kerdî û hirê konferansanê girdan pê ardî û yew Tunus de 3ine Konferansê Cinîyan yê Cîhane bî, yê diyîne zî bi tewrbîyayîşê cinîyanê Kurdistan û Tirkîya Êlih de hetê TJAye ra pê ame. Ayşeye vat ke konferansê hirîne zî Konferansê Cinîyan yê Mîyanneteweyî bî ke paytextê Berlînî yê Almanya de pê ame. Ayşeye da zanayîş ke konferansan de probleme hemparî yê cinîyan ameyî dest girewtiş û wina vat: “Heme cinîyî konferans de mojnayî ke cinî pîya têkoşîn bikerî prosesî çareser kenê. Kişta înan de qerarê awankerdişê tora hempar ya cinîyan ke bêro awankerdiş zî ame girewtiş.”

 

cinîyan serre bi xoverdayîş derbaz kerdî

 

Ayşeye bale ante herêma Serhedî ser û dîyar kerd ke cinîyan serra 2022î bi rêxistin û têkoşînî vîyarnayî û vat: “Ma vera sîstemo serdest yê camêrdî de hemverê keye û dormeyî de têkoşînêk gird da. 2022î de qirkerdişê komel û xozaye pê ame û têkşîyayîşê exlaqî vejîya merheleya tewr berz. Ma 8ê Adare ra dima torê rêxistinbîyayîşî awan kerd. Atölyeye jîneolojîye pê ameyî, kombîyayîşê cinîyan pê ameyî û zemînê girdî cinîyan rê ameyî awankerdiş. Netîceyê baş ameyî girewtiş. Dima ra xebatê Newroze, 1ê Gulane, 1ê Êlule û heta 25ê Teşrîna Peyêne xebatê xurtî ameyî rayraberdiş.”

 

Hedîseyê destdergîye yê qorîcîyan 

 

Ayşeye ard ziwan ke çarçeweya polîtîkaya şerî de Wan û qezayanê ci de bi destê polîs, leşker, çawişê pispor û qorîcîyan binpaykerdişî ameyî cuyayîş û hemverê înan de zî têkoşînêk gird ame dayîş û wina dwam kerd: “Şubeyê Wanî de qorîcîyêk destdergê bi domanêk kerdbî. Herinda ke qorîcî bêro cezakerdiş keye û domane ameyî cezakerdiş. Keye mecbur mend ke koç bikero. Mecbur mendî ke îfadeyê xo tepîya biancî. Dewlete kerdox pawite. Elkê de zî eynî çî virazîya û keye eynî çîyî kerd. No keye zî mecbur mend ke îfadeyê xo tepîya bianco.”

 

Caardişê bêceverdayîşî

 

Ayşeye bale ante qetlîkerdişê Fatma Altinmakase û wina domnaye: “Dewaye di serrî yo ke Mehkemaya Cezaya Girane ya Panosî de yena dîyîş. Tena kerdox ceza girewt. Bi hawayêk sistematik birayê mêrdeyê aye Sînan Altinmakasî destdergê bi aye akerdbî. Fatma Altinmakas bi Kazim Altinmakasî reyde şona qereqol la seba ke baş tirkî nêzanayêne xo baş îfade nêkerd û raştî derbazê zabitnameyî nêbî. Kerdox Sînan Altinmakas ame verdayîş û dima ra Fatma ameye qetilkerdiş. Derheqê kerdoxê esasî Sînan Altinmakasî de tehqîqat bêtaqîbî netîce bî.”

 

Her întîharêk mergêk şikin o

 

Ayşeye sewbîna bale ante întîharê cinîyan ser û vat ke Wan û qezayanê ci de zêde mergê şikinî pê yenî û wina dewam kerd: “Seba ma nê întîharî heme mergê şikin î. Ma zanê ke peynîya her mergî de destê camêrdan esto. Coka ra ganî ma înan sey mergê şikin bigêrî dest.”

 

‘Zîndan açarîyayî îşkencexaneyan’

 

Ayşeye rewşa zîndanan û binpaykerdişê heqan zî ard ziwan û vat: “Cinîyê ke ameyî tepiştiş serra 2022î de xoverdayîş de bî. Ayşe Gokana ke têkoşînê heqê cinîyan dayêne rê cezaya 30 serrî dîyaye. Xeylê cinîyê ke yenê muhakemekerdiş estî. Xeylê tepişteyê ke nêweşê giranan ra yî, serbest nînê verdayîş.  No mojneno ke ganî ma têkoşînê xo hîna xurt bikerî  Zîndan açarîyayî îşkencexaneyan. Hemverê binpaykerdişan de cinî têkoşîn danî.”

 

‘Ma raşteyan de yî’

 

Ayşeye tewr peynî nê çîyan vat: “Çarçeweya 25ê Teşrîna Peyêne de şexsê Jîna Emînîye de ma Qelqelîye de startê çalakîyanê xo da. Tîya de qorîcîyan hewl da ma asteng bikerî. Vatî ke şêrêne keyeyanê xo de eşkerayîyan bidene. La ma bi xo keye de şdîet vînenê. Ma do hemverê nê caardişan de reaksîyonanê xo raşteyan de bimojnî. Ma do têkoşînê xo raşteyan de bidî. Sebebê şerî polîtîkayê tecrîdî yê serê Abdullah Ocalanî yo. Bi têkoşînî mumkuno ke tecrîd bêro şikitiş. Ganî ma 2023î de têkoşînê xo hîna gird bikerî û tecrîd wedarnî.”