ANKARA - Rojnameger Savaş Programo çalakîyanê Îranî ke 4 aşman xo pey de verda ercna û vat: “Cinîyê Îranî verê nikayî xeylê çîyanê ‘bêagêrayîşî’ kerdî û her hewldayîşêk înan şorişêk o. Têkoşîno bi qeradar û cesat yê cinîyan camêrdan seferber kerd û fîna raşteyan. Waştişê bedelnayîşî û azadîye ke şarê Îranî wazeno êdî mumkun nîyo ke tepîya şêro.”

 

Dima ke cinîya kurde Jîna Emînî 16ê êlule de Tehran de hetê 'polîsanê exlaqî' yê Îranî ra amebî qetilkerdene serewedaritişê Rojhelatê Kurdistanî û Îranî dest pêkerdbi. Çalakîyanê Rojhelatê Kurdistanî û Îranî yê bi şîarê 'jin, jiyan, azadî' 4 aşman xo pey de verda dewam kenî. Pêroyê Rojhelatê Kurdistan û Îranî de hetêk de gendelî, krîzê ekonomî û xeylê sebebanê bînan vera şar raşteyan nêterikneno. Her çend ke pê daliqnayîş û îşkenceyî hewl bêro dayîş ke çalakgerî bêrî tersnayîş zî şar waştişê xo yê azadîye ra fek vera nêdano. Cinîyê Îranî Şorişê Îranî yê serra 1979an ra heta nika bi hawayêk cîya hemverê zilmê adetîye de têkoşîn danî. No serewedarnayîş têkoşînê cinîyanê Îranî de hemverê dagirkerîye de sey nuqtaya bedelnayîşî yo. Siloganê 'jin, jiyan, azadî' pêro komelî kerd yew.

 

Serewedarnayîş tesir bi camrêrdan zî kerd

 

Çalakîyê ke bi serkêşîya cinîyan dest pêkerdîi vilayê pêroyê welatî bî û camêrdî zî paştî dayî. Camêrdê ke zanê heta ke komelêk azad nêbî do zext û îşkenceyê sere komelî peynî nêbî, seba têkoşînê xo yê azadîye têkoşîn danî. Tena amacê cinî û camêrdanê Îranî yê ortax zîhnîyetêk sîyasî yê ardişê azadîye yo. 

Ma bi çindarî û ercnayîşê rojnamegerêk camêrd waşt ke hetê camêrd û têkoşînê cinîyan bêro ercnayîş. Rojnameger û akademîsyen Dr. Savash Porghamî çalakîyê Îranî ke 4 aşman xo pey de verda JINNEWSî rê ercna.

 

Waştişê ortax: Azadî yo

 

Hemverê çalakîyê şar û waştişê azadîye yê şarê Îranî de hukmatê Îranî kesê ke tewrê çalakîyan benî daliqneno. Dr. Savaşî bale ant serê na nuqtaya muhîmî û vat: “ Hemverê xeylê îşkence, kiştiş, merg, sirgun û hepskerdişî de çalakîyê bi qerardar yê kesê muxalîfan Îran de dewam kenî. Nê çalakîyî xeylê çîyan vanî. Vera têkoşînê cinîyan yê bi qeradar, beşe cîyayî yê komelî de zî psîkolojîyê tersî ameyo derbazkerdiş. No zî xeylê muhîm o. Çimkî no mojneno ke şar qey raşteyan nêterikneno. Kam cû hetê komelî beno wa bibo her kes wazeno azad bicuwîyo û mudaxaleyê cuya înan nêro kerdiş. Sebebe şarê Îranî yê ke raşteyan nêteriknenî no yo ke vanê azadî seba ma nan û awe ra muhîmêr a. Cinîyê Îranî seba azadîy xo têkoşîn danî û mumkun nîyo ke gamêk tepîya bierzî.

 

'Hukmat seba ke hêrsî bifîno do gamanê sembolîkan bierzo’

 

Savashî dîyar kerd ke munaqaşayê çinîkerdişê Hêzê Îrşadî ganî merdim sey tepîya gameştişê rejime Îranî nêvîno û wina dewam kerd: “Ganî merdim nê çîyî zelal vajo; Do Îran derheqê şeklê seregirewtişî yê cinîyan qet gamêk tepîya nêrzo. Çimkî no goreyê sîyasetê rejîmî nîyo. Elbet raşteyan ra antişê polîsanê exlaqî ke înan rê Hêzên Îrşadî yeno vatiş muhîm o û no destfînayîşêk muhîm o. Rojanê verênan de zî Serdozgerîya Pêroyî ya Îranî heme hêzanê polîsan rê nuşteyêk şirawit û vat ke ganî hemverê cinîyanê sere akerdeyan de caardişê hîna cidî pê bêrî. Raşt o do Îran seba fînayîşê hêrsê şarî tay gaman bierzo la nîno na mana ke do cinî sereakerde bieşkî cuya xo dewam bikerî.” 

 

'Çalakîyê cinîyan camêrdan fîna raşteyan’

 

Savashî tewr peynî da zanayîş ke tarîxê Îranî de ê bîyî şahidê xeylê çalakîyan la reya yewina ke ê têgêrayîşê tewr gird yê femînîstî reyde yene rî bi rî û wina qedêna: “Bado ke rejîmê îslamî Îranî de ame gure ser, timî mîyanê komelî de ame şermizarkerdiş. Komelê Îranî komelêk aktif o. Têkoşîno ke bi qerardarî hetê cinîyan ra yeno rayraberdiş beno ke Rojhelato Mîyanenî de serranê peyênan de têgêrayîşê femînîstî bibo têgêrayîşêo tewr pîl. Têkoşîno bi qeradar yê cinîyan camêrdan zî fîna raşteyan. Hemverê nizdîbîyayîşê rejîmî yê hemverê cinîyan ke nîmeyê komelî yî de mumkun nêbî ke camêrd bêveng bimanî. Çimkî camêrd zî cinî zî parçeyê komelî yî. Cinîyê ke raşteyan de hêrişê înan yeno kerdiş, dayîk, way û herskerdox û merdime camêrdan î. Coka ra mumkun nîyo ke camêrd na rewşe nêvînayîşî ra bêrî. Sewbîna êdî çalakîyê Îranî tena talebanê cinîyan xo mîyan de nêhewênenî. Krîzê ekonomî, gendelî, dizî û sîstemo bêusul pêro sebebanê serewedarnayîşî ra yî. Nê sebebî zî tewrbîyayîşê çalakîyan zêdînenî.”