Zelal Tunç

 

WAN - Cinîyan dîyar kerdî ke sûcê desteştiş û kiştişê cinî û tutan yê hetê polîs, leşker û qorîcîyan ra yenê kerdiş, zêde bîyê. Sewbîna polîtîkaya bêcezaverdayîşî pê yena û no zî teşwîqê sûcî keno. Cinîyan vat, do prosesê bêro de ‘şîdetê leşker, qorîcîyan û polîsan’ munaqeşe bikerê.

 

Polîtîkayê AKP-MHPyî şîdetê hemverê cinî û tutan zêde kenê. Seba polîtîkayê bêcezaverdayîşî şikdarî   her roje tewr tay 4 cinîyan qetil kenê. Kurditsan de zî sucê hemverê cinîyan ê hetê çawîşê pispor, leşker, qorîcîyan û polîsan ra yenê kerdiş her ke şinê zêde benê.

 

Cinîyan reaksîyon vera rewşe mojnayî û dîyar kerdî ke bepirsîyarê şîdetê ‘polîs, leşker û qorîcîyan’ îqtîdar o.

‘Şîdet bi destê dewlete yeno meşrûkerdiş’

 

Sekretera Cinîyan a Egîtîm Senê Wanî Funda Demîr  Bozkurt dîyar kerd ke şîdetê hemverê cinî û tutan zêde bîyo, nê girêdayeyê politîkayê îqtîdarî yê û wina vat: “Pênêameyîşê qanûnan, her tewir hêrîş û desteştişê hemverê cinî û tutan polîtik o. Feshkerdişê Peymana Stenbolî, şîdetî her wext gane verdo. Polîtîkayê bêcezaverdayîşî cesaret dano camêrdan. Nimûne; 2021î de kiştoxê Başak Cengîz vatibi, zerrîya ey waşto kesêk bikişo û seba ke birehetî eşkayo cinî bikişo, Başake tercîh kerdo. Her tewirê şîdetî bi destê dewlete yeno meşrûkerdiş.”

 

‘Qerarê nimitişê seba dosya yeno dayîş’

 

Funda bale ant serê rewşa Wanî û vat, sûcê hemverê cinî û tutan zêde bîyê. Qezaya Şax û Payîzava yê Wanî sûcê desteştişê qorîcîyan zêde bîyo. Fundaye wina qedêna: “Qezayê merkezî de di tutê kênayî hetê çawîşê pisporî ra ameyî remnayîş û îstîsmarkerdiş. La qerarê nimitişî dayî seba heme dosyayan. 13ê Çeleyî de vejîyabi werte ke tutêke 3 serrî rê hêrişê cinsî ameyo kerdiş û serebûtî de nameyê 40 kesî derbaz bîne. La 4 kesî ameyî tepiştiş. Ma nê çapemenî ra eşnawit. Heme sûcê hemverê cinî û tutan de netîceyê zîhniyetê serdestî yê camêrdî de pê yeno. Ez venga paştdayîşî pêro cinîyan kena.”

‘Caardişê mîlîtarîst nêvînenê’

 

Femînîste Aktîvîste Zozan Ozgokçe zî dîyar kerd ke şîdetê hemverê cinî her tim estbi û wina vat: “Bi serran o dewlete îstîsmar, desteştiş û şîdetê hemverê cinî û tutan nêvînena. Nimûneyê Musa Orhan bigirî heta serebûtî yê herême de îhmal esto. Demê peyîn de serebûtê wina zêde bî. Rojnamegerê ke nê anê ziwan zî yenê tepiştiş.”

 

‘Şîdet û desteştiş normal kenê’

 

Zozane dewamê qiseykerdişê xo de nê ercnayîşan kerd: “Merkezê Tepîyaşirawitişî yê Wanî (GGM) de 14ê Teşrîna Peyêne ya 2020î de desteştişê bi cinîyêk kerdî. 2ê Çeleyî de Seravê de di leşkerî sucê desteştişî pê ardî. Eke kesê wayîr wijdanî yê ke nê hedîseyan pare kerdî nêbayêne kam zanayêne ke senî hovîtîyê girdan pê ardî. Ma sewîyeya tewr peynî de pê hesîyenê. Çîyê ke bi tutan û cinîyê koçberan yenê kerdiş benê babeta fîlman. Çi heyfo ke şîdet û desteştişî yenê nolmalkerdiş.” 

‘Binpaykerdişê hemverê cinîyanê koçberan zêdîyayî’

 

Endama Heyetê Rayîrberîya Herême ya HDPyî Oznur Evîne zî vat ke sebebe zêdebîyayîşê şîdetî polîtîkayê AKPyî vera yê û wina dewam kerd: "Sebebê zêdebîyayîşê desteştişî, polîtîkaya bêcezaverdayîşî ra yo. Bi taybet hemverê cinîyanê koçberan de binpaykerdişî zêde bîyî. Kurdistan de sere de cinîyê kurdî hêrişê pêro cinîyan yeno kerdiş. 8ê Adare nizdî bena. Ma heme raşteyan de bi cinîyan reyde yenê têhet û atolyeyayan de nê polîtîkayan qalî kenê. Ma hemver fuhuş û tîryakî de têkoşîn danê. Hedefê ma yê programê 8ê Adare ra yew zî polîtîkayê şerê teybetî yo. Ma hewl danê ke xebatê xo yê îqazkerdişî  xurt bikerê.”