Marta Somek

 

STENBOL - Endama Komîsyonê Cinîyan ya OHDyî Canan Kayaye da zanayîş ke hemverê pawitişê şikinan de ganî prosesê muhakemekerdişî yo ke cinî û seyyewbînanîya komelî esas gêno pê bêro û vat ke salonê mehkemayan ra bigêrêne heta qawîşanê zîndanan, raşteyan pêro cayan de destkewtişanê cinîyan pawenê û têkoşîn domnenê.” 

Kurdistan û Tirkîya de polîtîkayê şerê taybet roj bi roje zêde benê û qetilkerdişê cinîyan, destdergê û şîdet yenê cuyayîş. Sewbîna kerdoxî zî bi berat ya zî bêcezaverdayîşî ra yenê xelatkediş. No demê peynî de hedîseyê ke ameyî cuyayîş ra yew zî no bî. Ronayoxê Weqfê Hîranurî yo ke pabeseyê Cemaatê Îsmaîlogluyî yo, Yusuf Zîya Gumuşluyî kênaya xo H.K.Gye ya 6 serrî binê nameyê ‘zewajî’ de da murîdê xo Kadîr Îsteklîyî û H.K.Gye bi serran raştê tecawuz û îstîsmarî yê sîstematîk ameye. H.K.Gye serra 2020î de muracatê sucî kena la seba muhakemekerdişê kerdoxan tu çîyêk nîno kerdiş.  Hedîse aşma Teşrîna Verêne ya 2022î de, wexto ke îdîaname temam beno de vejîyeno raşte.

 

Wargehê tarîkatî de desteştiş

 

Netîcetê reaksîyonanê rayaumûmîye de kerdoxî 15ê Kanûna 2022î de ameyî tepiştiş. Nimuneyêk bîn zî no bî. Kerdox Y.Y.yî hewl dano ke tecawuzê hirê tutan bikero û no kes hetê muhakemeye camêrd-dewlete ra berat kerd û serekê mehkema kerdoxî rê pêşnîyarê ‘tobe bike’ kerd. Tewr peynî zî wargehê tarîkatî yê bi nameye Weqfê Îşrakî yê Sultangazîyî de mudir tecawuzê tutêk keno û dima ra seba ke hedîse bêro girewtiş tehdit kerdbî. Yeno zanayîş ke derheqê kerdoxî de 13 serrî ra heta 30 serrî ceza yena waştiş.

Endama Komîsyonê Cinîyan ya Komeleya Huqûqnasê Seba Azadîye (OHD) Canan Kayaye derheqê qerarê ke bi hemkarîya camêrd-dewlete-muhakemeyî ra yenê dayîş de ercnayîşan kerd. 

 

‘Muhakemeyê camêrdî kerdoxan paweno’

 

Canane da zanayîş ke pratîke de paştîdayîşê dewlet û muhakemeyê camêrdî verê cû ra dîyî û 20 serranê peyênan de zî na rewşe zêde bîya. Canane vat ke noktayê qanûnî yê ferzkerde Qanûnê Tirkî de esto û domnaye: “Xeylê noktayê qanûnî yê ke huqûqê keyeyî eleqedar kerdêne yê bi problemin estbî. No bi destkewtişanê cinîyan bedelîya. La muhakemeyê camêrdî kerdoxan paweno. Bi qanûnanê bîyayeyan cezayê kerdoxan yenê kêmîkerdiş. Coka ra zî muhakemekerdişê camêrdî qet nêbedelîya. 20 serran ra hîna zêde bî. no zêdebîyayîş girêdayeyê nê çîyî yo. Hemverê ma de îqtîdaro ke pê polîtîkayanê serê cinîyan û heqanê tutan bîyayîşê xo domneno esto. Nê semedî ra muxalefetê cinîyan yeno tehdîtkerdiş. Coka ra hêrişê destkewtişanê cinîyan yeno kerdiş. Ma nê çîyî feshkerdişê Pêkerdişê Stenbolî de vînenî. Feshkerdişê pêkerdişî cesaret dano kerdoxanî tecawuzkaran. Polîtîkaya gecilnayîşê cinîyan yena rayraberdiş.” 

 

Muhakeme kerdoxî rê vat ‘tobe bike’!

 

Canane qiseykerdişê xo yê peyênan de bale ant dosyayê Y.Y.yî ke hewl dabî tecawuzê hirê tutan bikero ser û va: “Muhakemekerdişê dosyayî de nizdîbîyayîşêk ke rîayetê raybazê bêhetî nêkeno estbî. Roniştişê qerarî de serekê heyetî kerdoxî rê vat ‘tobe bike, yewna rey wina meke’. Ma serekê heyetî rê vat ke usulêk winasî yê muhakemekerdişî çinî yo. Usulê muhakemekerdişê şima îqtîdarî ra cesaret gêno. Her hetî ra hêrişê cinîyan kenê. La ma vanê ke ganî muhakeme îfadeyê cinîyan esas bigêro. Hemverê pawitişê şikinan de ganî prosesê muhakemekerdişî yo ke cinî û seyyewbînanîya komelî esas gêno pê bêro û vat ke salonê mehkemayan ra bigêrêne heta qawîşanê zîndanan, raşteyan pêro cayan de destkewtişanê cinîyan pawenê û têkoşîn domnenê. Ma do têkoşînê xo bi no hawa dewam bikerê.”