ANQARA - Avûkate Nurdan Kiliçe binpaykerdişanê heqan yê Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî ercnaye û da zanayîş ke cezayê dîsîplînî yê hemverê cinîyan goreyê cînsîyetî yenê dayîş û no zî şîdet û tacîz xo reyde ano û wina vat: “Şuxulnayîşê camanê sîyayî yê ke pê fîlmanê siyaya ameyî lefnayîş yeno manaya îhlalkerdişê cuya taybetî. Ma na rewşa ra şikin o.”

 

Binpaykerdişê heqan yê Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî her ke şino zêde beno. Bi desan tepişteyê ke îtîrazê binpaykerdişî kenî bi cezayanê dîsîplînî reyde rî bi rî manenî. Komîsyonê Zîndanan û Komîsyonê Cinîyan yê Komeleya Huqûqnasê Seba Azadîye (OHD) ya Anqara rojanê verênan de derheqê binpaykerdişê ke Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî de yenê cuyayîş de ‘raporê tematîkî yê derheqê problemanê xoseran yê tepişteyanê cinîyan’ bi rayaumûmiye reyde pare kerd. 

 

Verfeka Komîsyonê Cinîyan ya OHDyî Avûkate Nurdan Kiliçe derheqê çîyê ke Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî de yenê cuyayîş de qisey kerd.

 

Girewtişê kelepulan de ferzkerdiş

 

Nurdane da zanayîş ke Komîsyonê Zîndanan yê OHDyê Anqara pêro zîdananê Anatolîya Mîyanenî de ziyaret keno û Anatolîya Mîyanenî yew zîndanê cinîyan esto, o zî Sîncan o û wina dwam kerd: “Şetê Zîndanê Sîncanî yanî binpaykerdişî xeylê giran û zaf hetin î. Ma lazimî bi raporêk dî. Ma teber de raştîya krîzê ekonomîye cuyenî. Feqîrî seba cinîyan hîna giran o. Coka ra zî seba tepişteyanê cinîyan hîna giran o. Tepişteyê cinî hetê girewtişê lazimîyanê hîjyenî de probleman cuyenî. Nê lazimîyan eşkenê kantînî ra bigêrî. Îdareyê zîndanî nêdano. Xoresnayîşê lazimîyanê şexsîyan zaf zehmetin o.”

 

Caardişê ‘camo fîlmkerde yê sîya’

 

Nurdane dîyar kerd ke tepişteyê cinîyî vayeyan vera zehmetî ancenî û vat: “Kelepulê ke kantînî de estî zî kalîteya înan baş nîya. Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî de caardişo ke newe kewto dewre ra yew zî girewtişê şibakan yê bi fîlmanê sîyayan o. Raşteyê hempar bi fîlmanê sîyayî ameyî grewtiş. Camê ke zerre ra yenê dîyîş hetê îdareyî ra ameyî cakerdiş. Tepişte nêvînenê ke kam ewnîyeno înan. Karmendê înfazî teberî ra bi asanî zerre vînenî. Na rewşe hemverê cuya taybete ya û mahremîyet o. Ma avûkatî zî nê caardişan ra şikin î.”

 

‘Cezayê dîsîplînî’ 

 

Nurdane bale ant veşênayîşê înfazan ser û vat ke wexto ke merdim ewnîyeno bahaneye veşênayîşê înfazê cinîyan her çîyî gire danî cînsîyetî û wina dewam kerd: “Caardişê serê cinîya ‘makule’ ercayeyê vatişî yo. wazenê têkilîya tepişteyanê polîtîkî teberî reyde bibirnî. Donemanê peyênan de caardişê ke yenê kerdiş, bi amacê qelskerdişê têkilîyan yenê kerdiş. Bahaneyê veşênayîşê înfazî yê Zîndanê Cinîyan yê Sîncanî; ‘zêde lazimîyê hîjyenî şuxulna, zêde kitab wend, nê rewşê baş nîyî’ pê yenî. Cinîyê ke înfazê înan temam bîyo zş nînê verdayîş. Cezayê dîsîplînî şexsê tepişteyanê cinîyan de yenê dayîş şeklê şîdetê cînsî mojneno.”

 

‘Cigêrayîşê zî şîdet û tacîzî hewêneno’

 

Nurdane ard ziwan ke rewşê ke resenê heta tacîzî cigêrayîşê odeyan de yenê kerdiş û dewam kerd: “Cigêrayîşê şenikî û yê bînî ganî aşme de reyêk bêrî kerdiş, la hewte de reyêk kenî. Cigêrayîşan de lazimîyê şexsî yê tepişteyan, heta ewnîyenê kincanê binî yê cinîyan zî.  Cigêrayîşê ke mevzuatê de çinî yî yenê kerdiş. Tepişteyan ser de cigêrayîşê ke resenê merheleya tacîzî yenê kerdiş.” 

 

Nurdane qiseykerdişê xo yê peyênan de eşkera kerd ke tespîtkerdiş, raporkerdişê binpaykerdişan muhîm o la ganî têkilîya tepişteyan reyde ganî bêra tepiştiş û ganî tepişteyê cinîyan reyde têkoşîn bêro girdkerdiş.