Melîke Aydin

 

ÎZMÎR - Seda Nur Ugur dîyar kerd ke laserê Riha, Semsûr û Mêrdînî netîceyê krîz û rijnayîşê ekolojîkî yo û bale ant polîtîkaya rantî ser. Sedaye da zanayîş ke hemverê qirkerdişê ekolojîkî de têkoşînêk hempar û enternasyonal lazim o.

 

15ê Adare de varayîşê varano zêde vera bajaranê Kurdistan, Riha, Semsûr û Mêrdînî de laser verişt û zirarêk gird da mexduranê erdlerzî û xozaye sero. Tutanê Xozayî ra Seda Nur Ugure bale ant texrîbatê ekolojîkî ke laserî de virazîya û muhîmîya têkoşînê hemparî ser. 

 

'Seba ke tedbîr nînê girewtiş hende merdimî dinyaya xo bedilnayî’

 

Sedaye ard ziwan ke bêtedbîrî vera û seba ke binesazî saxlem nîyo bobelatê xozayî yê sey laser û şewatî açarîyenê qetlîyam. Sedaye wina vat: “Seba ke her ca de beton yeno rijnayîş û kişta çeman de bajar yeno viraştiş bobelat pê yeno. Awe herre gêrena. Seba ke her ca de beton ameyo rijnayîş laser wirzeno. Esasê xo de yeno zanayîş ke çend awe tîya de birija AFAD tena îqaz keno û tu tedbîrêk nêgêno. Seba ke tedbîr nînê girewtiş hende merdim dinyaya xo bedilnayî.”

 

'Rant cuya merdiman ra hîna muhîm yeno dîyîş’

 

Sedaye da zanayîş ke Wezîrê Daristan û Citkarî vato ‘Tehlukeyê zuhayîye esto. Hetêk de 15 canê girewt la heto bîn de zî awe resaye herre’ û wina vat: “Seke mergê merdiman qet muhîm nîyo qala bobelatî keno. Ma dî ke seba înan tu muhîmîya merdimê ke cayê erdlerzî de dinyaya xo bedilnayî çin o. Erdlerzê Îzmîrî de zî no çî vejîya raşte. Cayê bi herre û cayê citkarîye de awanî yene viraştiş. Faalîyetê kanî yenê raraberdiş. Cayê daristanî seba turîzmî yenê akerdiş. Coka ra zî no beno bingehê bobelatê xozayî. Rant cuya merdiman ra hîna muhîm yeno dîyîş.”

 

'Bîlasebeb hêrişê hemverê xozaya Kurdistanî yeno kerdiş' 

 

Sedaye dîyar kerd ke seba karê sermayedaran raşteyê xozayî û citkarîye îmar û rantî rê yeno akerdiş û wina dewam kerd: “Seba herêma Kurdistanî qerarname zî nîno vetiş û hêriş kenê. Ma Şirnex û Heskîfî de nê çîyî dî. Kesê ke seba pawitişê nê cayan şîyî hêrişê înan ame kerdiş. Çalakîyê sey Karwanê Mezopotamyaye ganî zêde bê.”

 

'Polîtîkaya şer bena sebebê rijnayîşê ekolojîkî'

 

Sedaye vat ke rijnayîşê ekolojîk de parê polîtîyaya şerî zî esta û wina qiseykerdişê xo domna: “Wexto ke çekî yenê şuxulnayîş xoza zirar vînena. Seba temînkerdişê madeyanê çekan zî xoza zirarêk gird vînena. Pereyê seba rehabîlîteyê cayê ke seba şer yeno xerckerdiş. Tu cayêk û kesêk şer nêwazeno. No şerê sermayedaran o û eleqeya ci bi şarî reyde çin o. Seba bekaya îqtîdarî xoza çinî yena hesibnayîş.”

 

'Sûcê qirkerdişê ekoyî pêro dinya eleqedar kena'

 

Sedaye da zanayîş ke aştîya îklîmî seba merdimayî çareserî ya û vat: “Eke sîstemê kapîtalîst bivuryo na aştî do pê bêro. Rijnayîşê ekolojîk heme kesî eleqedar keno. 27ine kombîyayîşê COP (Conference of the Parties-Konferansê Hetan) pê ame. Hîn zî qalê fistişê karbonî yê sifirî yeno kerdiş. Labelê bi 10 serrî yo reyke yeno taloqkerdiş. 2015ine de ameyîne vatiş wa 2030 de bi lê nika yeno vatiş wa 2050î de bo. Ma înan ra çareserîyêk hêvî nêkenê. Hemverê nê ekolojîstî çalakîyê grevê îklîmî kenê. Pêvînayîşê rêxistinê ekolojîkî dewam keno. No proses encax bi rêxistinbîyayîşê ekolojîstî bêro çareserkerdiş. Dinya de eslê xo de mekanîzmayêk çin o çike heme kewtê mîyanê sîstemê sûcî û coka zî rewşêke ceza bidê Tirkîya de nîyê.”

 

'Ganî têkoşînêk hempar bêro dayîş'

 

Sedaye da zanayîş ke çareserîyê sey şuxulnayîşê kêmî yê awe qîm nêkeno, ganî sanayîyê benê sebebê lêşînîyê awe bêrê astengkerdiş û wina vat: "Ganî her kes wayîrê têkoşînî vejîyo. Ganî têkoşînêk hempar bêro dayîş. Ganî şarî reyde bajarê ekolojîkî bêrê awankerdiş."