Oznûr Deger

 

MÊRDÎN - Rewşa ekonomî ke tesîr her wareyî de kerdo, bazar de zî zor dano welatijan. Cinîyê ke seba dayîş û girewtişî hewte ra şinê bazaran destveng agêrenê. Cinîyan bi vatişê ‘feqîrî mirenê, dewlemendî hîn zêdeyêr dewlemend benê’ reaksîyon vera polîtîkaya ekonomîye mojnayî.

 

Tirkîya de bi mîlyonan merdimî binê sînorê vêşanî de ciwîyenê. Welato ke tutî nêeşkenê mird bibê, cinî nînê îstîhdamkerdiş û welatîyê 7 serrî ra heta 70 serrî mîyanê feqîrî de hewl danê biciwîyê, her ke şino rewşa înan tewr xirab bena, lazimîyê tewr bingehîn zî nînê caardiş. Yew sebebê tewr pîlî yê nê şert û mercê feqîrîya kûre, polîtîkayê şerî yê ke hukmat rayîr ra beno. Israrê polîtîkayê şerî û tedayî de merdiman mehkûmê mergî û vêşanî keno.

 

‘Ez bi 300 TL ameya bazar la kîloyêke pelê mêwan 150 TL yo’

 

Makbule Onder (63): Her çî vay o. Ma aşme bi hezar TL hewl danê debara xo bikerê. Gelo hezar TL pereyo? Cade bazar de qedêno. Meaşê ma çin o. Mêrdeyê mi nêşuxilêno. Ez ameya bazar la nêeşkena çîyêk bigîrî. Bi 300 TL ameya la bi nê pereyî çi yeno girewtiş. Kîloyêke pelê mêwan bi 150 TL yo. Ma nêzanê se bikerê. Pere qîmê her çî nêkeno. Wa vayîye bêro vindarnayîş. Merdimî perîşan bîyî. Ez nêweşa şekir û tansiyonî ya û mecbûr a 48 hezar TL bidî dermanan. Gelo ez o senî bidî?”

 

‘500 TL ancax qîmê werdê şanî keno’

 

Selwa Omer (48): Her çî vay o. Em bi 500-600 TL yenê bazar la ma nêeşkenê çîyêk bigîrê. Çîyê ke ma gênê zî qîmê ma nêkeno. 500 TL ancax qîmê werdê şanî bikero. Ma nêeşkenê fêkî bigîrê. Ganî vayîye bikewa. Ma nêeşkenê debara xo bikerê. Ma 10 kesî ciwîyenê. Ma nêeşkenê tutan rê fêkî bigîrê.”

 

Ma goşt serrêke hewke roşanê qurbanî de wenê’

 

Şukriye Ballibey (52): Bi 500 TL ameya bazar. La hema çîyêk mi nêgirewto 250 TL şî. Mi hema firingî, îsot çîyê winasî nêgirewtê. Ma aşme hîrê kesî bi 10 hezar pere debara xo kenê. Ma nêeşkenê goşt bigîrê. Ma serrêke reyke aşma qurbanî de goşt gênê. Ma kerge zî di aşman reyke gênê. Ma paweyê ke vayîye kêmî bibê.

 

‘Feqîrî mirenê, dewlemendî hîn zêde dewlemend benê’

 

Munevver Yusuf (54): Ez bi 500 TL ameya bazar. Mi tay goşt, pîyaz, firingî û kartol girewt. Kurişêk nêmend. Mi fêkî û xiyar nêeşka bigîrî. Serrêke yo ma goşt nêgirewto. Ma goştê kerge gênê. Ez aşme ra hezar û 200 TL meaş gêna. Ma 4 kesî bi nê pereyî debare xo kenê. Wayê û birayê mi paştdayîş danê mi. Feqîrî mirenê û dewlemend zî dewlemend benê.

 

‘3 hezar meaşê kokimî gêna, 3 hezar û 500 zî kîra dana’

 

Welatijêke nêwaşt nameyê xo bido: Mi kîloyêk sa, çend mişmiş û tay îsot girewtî 70 TL. Ma nêeşkenê debare bikerê. Cuye zehmet bîya. 3 hezar meaşê kokimî gêna, 3 hezar û 500 zî kîra dana. Ganî hukmat paştdayîş bido ma. Ganî meaşê ma bêro zêdekerdiş.

 

‘Gelo wa feqîrî bimirê?’

 

Bedîya Ertaş: Kîloyê mişmişan 50 TL. Ya firingî 25, yê îsotî 40 TL yo. Gelo wa feqîrî bimirê? Ez bi 500 TL yena bazar û nêeşkena çîyêk bigîrî.

 

‘Ma 6 kesî bi 15 hezar pere debare kenê’

 

Esma Ok: Ez bi hezar TL yena bazar. La ma nêeşkenê goreyê xo çîyêk bigîrê. Her çî vay o. Ma nêeşkenê fêkî bigîrê. Ma ekonomî ra keyfweş nîyê. Her çî vay o. Wa vayî bêro vindarnayîş. Ma 4 hezar TL kîra danê. Ma 16 kesî bi 15 hezarî debare kenê.