Gulistan Gulmuş

 

AMED – Mevlude Acar, yek ji şahidên darbeya leşkerî ya 12'ê Îlonê û yek ji wan kesên ku îşkenceyên herî dijwar lê hatiye kirin, diyar kir ku bûyerên darbeya 12'ê Îlonê û yên piştî wê îro jî bi aliyên cuda berdewam dikin. Mevlude Acar derbarê pêvajoya ku behsa wê tê kirin de, wiha got, "Divê hevdîtin berdewam bikin. Ez bawer dikim ku rojekê şert û mercên aştiyê bi tevahî derkevin holê."

 

Darbeya leşkerî ya 12'ê Îlonê, ji bilî zexta giran a li ser gelên Kurdistan û Tirkiyeyê, yek ji demên herî hovane yên înkarkirina siyasetê, bi taybetî jî ya nasnameya gelê Kurd, nîşan da. Axaftina bi Kurdî hate qedexekirin, nirxên çandî hatin hedefgirtin û bi hezaran kes hatin girtin. Gelek kes, bi taybetî jin, îşkenceyên nayên jibîrkirin li wan hatin kirin. Nasnameya gelê Kurd bi rêya asîmîlasyon û îşkenceyê hate înkarkirin, bi dirûşmeyên wekî "Bi Tirkî biaxive, pir biaxive", "Yê ku xwe Tirk dibîne çiqas bextewar e", "Tirk bi qasî cîhanê ye", "Ez rûmetdar im ku xizmeta Tirkekî dikim" û "Tirkiye ya Tirkan e" li korîdorên girtîgehan hatin daliqandin. Tevî van hemû înkar û zextan, gelê Kurd ji bo parastina hebûn û nasnameya xwe berxwedanek mezin nîşan da. Ev têkoşîna li dijî tarîtiya 12'ê Îlonê îro jî wekî sembolek bihêz a lêgerîna azadî û wekheviyê di bîra me de dijî.

 

Mevlude Acar, yek ji wan kesan e ku di dema darbeya 12'ê Îlonê de li Zindana Amedê dîl hatiye girtin û îşkenceyên giran lê hatiye kirin, ji JINNEWS'ê re axivî.

 

 

Wê dest bi naskirina nasnameya xwe ya Kurd Kir

 

Mevlude Acar dest bi vegotina ka ew çawa tevlî têkoşîna li dijî pirsgirêka Kurd bûye kir. Mevlude Acar got ku di wê serdemê de, wê bihîstiye ku navên wekî "Tevgera Azadiya Kurd" û "Şoreşgerên Kurdistanê" têne nîqaşkirin. Mevlude Acar got, "Heta wê demê, peyva 'Kurdistan' bi eşkereyî nehatibû bikaranîn. PKK'ê bi eşkereyî navê'Kurdistan' digot. Piştre wan peyva 'PKK' bi kar anî. Piştî ku wan xwe wekî PKK îlan kirin, manîfestoyek hebû. Ew nêzîkî 100 rûpelî bû, li ser qaxizekê hatibû çapkirin. Tê de dîroka Kurdistanê, rewşa heyî ya civaka Kurd, astengiyên siyasî û rêbazên çareseriyê dihatin destnîşankirin. Ev manîfesto dûv re li seranserê Kurdistanê hate belavkirin û gihîşt her kesî. Tiştekî pir asayî bû, lê naveroka wê pir cuda bû. Heta pêvajoya aştiyê ya heyî jî li wir hate nîqaşkirin."

 

Zilm, îşkence 

 

Mevlude Acar diyar kir ku piştî damezrandina PKK'ê gavên ji bo aştiyê hatine avêtin, lê pêvajo bi kuştina "bi zanebûn" ya du polîsan hatiye têkbirin. Mevlude Acar got, "Me encamên herî muhtemel ên darbeyê jî pêşbînî kiribû. Wê demê, axaftin û pêşbîniyên gelek girtin, mirin û darvekirinan hebûn. Bi gotineke din, her kes bi pergalê dizanibû; ew berê qewimîbû. Gund hatin valakirin, mirov ji malên wan hatin derxistin. Bi rastî, wekî Apê Mûsa got, 'Gelek çem li Kurdistanê mîna çemên cenazeyan in.' Şerê ku wê demê dihat meşandin piralî û baş dihat kamûfilekirin. Gel zilmeke dijwar dît."

 

'Lêpirsînê bi îşkenceyên dijwar berdewam kir'

 

Mevlude Acar, diyar kir ku di rojên destpêkê yên darbeya 12'ê Îlonê de xwediyê xaniyê ku ew lê wek mêvan li Qoserê dima, giliyê wê kiriye û got ew çar rojan li Qereqola Polîsan a Qoserê hatiye girtin. Piştre wê behsa wê yekê kir ku berî ku di sala 1984'an de dîsa were girtin, li Mêrdînê zêdetirî mehekê hatiye girtin. Mevlude Acar wiha domand, "Rojnameya Serxwebûnê nû dest bi weşanê kiribû. Serxwebûnê hemî pêşketin radigihand. Ez di Nîsana 1984'an de hatim girtin. Ez nêzîkî mehekê li Sêwasê mam. Piştî wê, wan min birin Mêrdînê. Lêpirsîn, vê carê bi îşkenceyên dijwar, mehek din li Tûgaya Mêrdînê berdewam kir. Min hemî tohmet red kirin. Wan her tişt ceribandin: darvekirin, ço, şokên elektrîkê, ava sar, kaşkirina min a li erdê. Min red kir. Çend roj şûnda, wan min birin Zindana Amedê."

 

'Hucre hebûn ku jê re digotin darbest'

 

Mevlude Acar, piştî ku behsa veguhestina xwe ya ji bo Zindana Amedê kir, got ku dîsa îşkenceyên giran lê hatiye kirin. Mevlude Acar got ku di dema ku îşkenceya cûrbecûr li wir berdewam dikir de zext li wê hatiye kirin ku daxuyaniyên derew bide û wiha got: "Dema ku ez li Amedê bûm, em bi 20-30 kesên din re di hucreyekê de bûn. Hucreyên wan metre û nîv bûn. Yek dan min. Di odeya îşkenceyê de hucreyek jî hebû ku jê re darbest digotin. Li wir tenê tu dikarîbû li ser piyan bisekinî. Mirov ne dikarîbû rûne, ne dikarîbû rabe, ne dikarîbû razê, ne dikarîbû bêhna xwe vede. Her wiha çirayek mezin li ser serê min danîn. Bi berdewamî dibiriqî û germahiyek dijwar nîşan dida. Di wê cîhê biçûk de, germahiyek li ser min hebû û cîh tunebû ku meriv biçe. Ji ber vê yekê jî wan jê re gotiye darbest. Darbest e, lê tu li ser piyan disekinî. Ew darbesteke ne li ser kêlekê bû, dîk bû. Ez sê rojan li wir mam. Ne xwarin û ne jî av nedan min."

 

Girtina wê berdewam kir

 

Derbarê îşkenceya li wir de, Mevlude Acar got, "Tu hêviyek min tunebû ku ez ji wir sax derkevim. Ez bi xetera jiyana xwe çûm wir." Mevlude Acar bîranînên xwe yên Sakine Cansiz vegot û Sakine Cansiz wekî "rihekî pêşeng" bi nav kir. Mevlude Acar wiha domand, "Îşkenceya li Zindana Amedê bi berxwedana Sibatê rawestiya. Girtiyên ji girtîgehê tên berdan diçin derveyî welêt, li vir perwerdehiyê dibînin û dûv re vedigerin malên xwe. Dûv re tevgera 15'ê Tebaxê dest pê dike. Ew roj e ku tevgera 15'ê Tebaxê dest pê kir, ez ji girtîgehê hatim derxistin û min birin dadgehê. Wan ji min tu pirs nepirsî, ez birin dadgehê û ji min re gotin, 'Tu girtî yî.' Min got, 'Na, ez hatim îşkencekirin. Ez ne sûcdar im.'"

 

Ew di 5'ê Çileya 1990'î de hat berdan

 

Mevlude Acar diyar kir ku wan di sala 1988'an de piştî berdewamiya girtina xwe dest bi greva birçîbûnê kirin. Mevlude Acar diyar kir ku piştî mirina Mehmet Emin a bi greva birçîbûnê re di wê heyamê de daxwazên wan ên 25 xalî hatin bicîhanîn. Piştî ku demekê li wir ma, ew bi komekê re sirgûnî Amasyayê kirin, li wir di bin şert û mercên dijwartir de hatin hiştin. Mevlude Acar diyar kir ku ew di 5'ê Çileya 1990'î de hate berdan.

 

'Piştî xalek diyarkirî, gihîştina encamekê gengaztir dibe'

 

Mevlude Acar da zanîn ku gelê Kurd li çaraliyê cîhanê bi pabendbûna xwe ya bêdawî ya têkoşînê tê nasîn, tevî bedelên giran ên ku ji salên 1980'ê vir ve dane û got ku zilm îro jî li girtîgehan berdewam dike. Mevlude Acar tekez kir ku tenê berxwedan li dijî binpêkirinên mafên mirovan li girtîgehan têrê nake. Mevlude Acar destnîşan kir ku pêvajoya "Aştî û Civaka Demokratîk" ku ji hêla Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ve di 27'ê Sibatê de dest pê kir, hêdî hêdî pêşve diçe. Mevlude Acar got, "Dewlet di rewşek pir teng de ye. Ger ev tengasî tunebûya, ew ê çareseriyek wisa ya pêşniyarkirî, hevdîtin wisa qebûl nekirana. Ez difikirim ku ev hewce ye ku berdewam bike. Divê ev axaftin û nîqaş berdewam bikin. Piştî xalek diyarkirî, gihîştina encamekê gengaztir û hêsantir dibe. Ji ber ku carinan tevahiya civakê vê yekê dizane û li ser diaxive, lê tenê şewqek hewce dike."

 

'Divê em berdewam bikin ku aştiyê ji her kesî re rave bikin'

 

Mevlude Acar axaftina xwe wiha bi dawî kir: "Hikûmeta ku derketiye hewl dide vê yekê wekî kozekê bikar bîne. Ew hewl dide ku wê bikar bîne da ku desthilatdariya xwe biparêze. Ev ê çiqas serkeftî be? Ev hinekî di destê me de ye, hinekî di destê muxalefeta civakî de ye. Her wiha qismî di destê şert û mercên gerdûnî de ye, lê piranî di destê me de ye. Divê em vê pêvajoyê bi hembêzkirina her beşê civakê pêk bînin. Divê em berdewam bikin ku aştiyê ji her kesî, her takekesê di civakê de rave bikin. Divê em berdewam bikin ku aştiyê ji her kesî re rave bikin. Divê danûstandin jî berdewam bikin. Rojekê, şert û mercên aştiyê dê bi tevahî werin eşkerekirin. Ez bawer dikim."