Habibe Eren

 

HABER MERKEZİ - Çocuk haklarının uygulanması konusunda her geçen gün geriye gidilirken, taciz, tecavüz ve istismar vakalarında bu yıl da artış yaşandı.2023 yılında çocuklar bir yandan sömürü biçimlerinin her türlüsünü yaşarken bir yandan da yaşanan deprem felaketi nedeniyle hem yaşamlarını kaybetti, hem de çoklu travmalara maruz kaldı.

 

Türkiye'de 2023 yılı boyunca her kesim açısından krizli ve sancılı geçerken çocuklarda söz konusu politikalardan büyük bir zarar gördü. Çocuk haklarının uygulanmaması, taciz, tecavüz, sömürü, eşitsizlik, bütçede çocuklara yer ayrılmaması, çocukların eğitim hayatının dışına itilmesi, anadilde eğitim talebinin hayata geçmemesi vs. gibi sorunlar bu yıl da yaşanmaya devam etti. Tüm bunların yanı sıra 6 Şubat’ta Mereş merkezli yaşanan deprem sonrası milyonlarca çocuk depremden etkilendi, binlercesi yaşamını yitirdi. Hala depremin etkileri sürerken çocuklar için iyileştirme mekanizmaları uygulanmış değil. Depremde çocukların yaşadıkları tüm sorunların yanı sıra çok sayıda çocuğun kaybolduğu, birçoğunun ise devlet eliyle tarikat ve yurtlara yerleştirildiği gündeme geldi.

 

2023’ün ilk Meclis mesaisi H.K.G olayı

 

2023 yılının ilk günü Meclis mesaisi, İsmailağa Cemaati’ne bağlı Hiranur Vakfı’nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in, 6 yaşında kızı H.K.G’yi “müridi” Kadir İstekli ile evlendirerek tecavüze uğramasına neden olmasına dair verilen önergelerle başladı. Söz konusu olay, tarikat ve yurtlarda yaşanan cinsel istismar, taciz ve tecavüz vakalarını tekrar Türkiye'nin gündemine taşıdı. Ancak kamuoyunda ne kadar tartışılsa dahi buna dair etkili bir yaptırım gündeme gelmedi.

 

2 bin 76 çocuk annesiyle cezaevinde

 

Adalet Bakanlığı’nın 31 Mart 2023 tarihli yayınlanan son resmi rakamlara göre cezaevlerinde 12-18 yaş arasındaki çocuk sayısı 2 bin 76.  Söz konusu rakamın 75’i kız çocukları iken kalan 2 bin biri erkek. Cezaevinde anneleriyle birlikte kalan 0-6 yaş arası çocuklarla ilgili 1 Mart 2023 tarihli son resmi rakam ise 396.

 

İSİG raporu: AKP iktidarında çalıştırılan 888 çocuk yaşamını yitirdi

 

UNICEF ve ILO verilerine göre, dünyada 160 milyon çocuk çalıştırılıyor. Türkiye'de çocukların en fazla maruz kaldığı sorunlardan biri de sömürü. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü kapsamında AKP döneminde hayatını kaybeden çocuklara dair hazırladığı raporunda, AKP’nin iktidarda olduğu yıllar içerisinde toplam 888 çalıştırılan çocuğun hayatını kaybettiğini açıkladı. Çocukların okul ve parklarda olması gerekirken iş cinayetlerinin “cenderesi” altında kaldığı ifade edilen raporda, “AKP’nin hayata geçirdiği tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar her geçen gün daha fazla çocuğun çalıştırılmasını beraberinde getirdi. Diğer yandan ise sanki ‘çocuk işçilik’ yokmuş gibi bir hava verilerek bu sorun görünmez kılınmaya çalışıldı” denildi.

 

Zırhlı araç çarpmaları

 

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi’nin haziran ayında açıkladığı rapora göre; son 15 yılda zırhlı araç ile asker ve polislerin kullandığı araçların çarpması sonucu 21'i çocuk toplam 44 kişi yaşamını yitirdi. Ağustos ayında ise Şırnak’ta 12 yaşındaki bir çocuk zırhlı araç çarpması sonucu ağır yaralandı.

 

Bölgede 48 çocuğun yaşam hakkı ihlal edildi

 

İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi’nin 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü dolayısıyla “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022-2023 Yılları Arası Çocuk Hakları İhlalleri Raporu”nda ise 2022- 2023 yılı arası bölge kentlerinde en az 48 çocuğun yaşam hakkının ihlal edildiği yer aldı.

 

Karma eğitim hedef alındı

 

2023 yılının temmuz ayında Milli Eğitim Bakanı (MEB) Yusuf Tekin, karma eğitimi hedef alarak kız çocukları için ayrı bir okul açılabileceğini ve bunun okullaşma oranını artıracağını savundu. Söz konusu açıklama sonrası birçok kesimden tepki geldi. Halihazırda eğitim alanın dincileştirilmesi, ticarileştirilmesi ve tekleştirilmesi nedeniyle çocuklar eğitim hayatında birçok olumsuzluk yaşarken toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin her fırsatta dile getirilmesi nedeniyle çok sayıda kız çocuğu eğitim hayatının dışına itiliyor.

 

Erkek çocukları çalışıyor kızlar evde

 

Eğitim Reformu Girişimi’nin (ERG), hazırladığı  “Eğitim İzleme Raporu 2023” raporuna göre 442 bin 643 çocuk zorunlu eğitimin dışında. Önceki yıl eğitim gören çocukların en az 20 bini, 2022-2023 eğitim öğretim yılında okul kaydını yenilemedi. Bu çocukların 220 bin 904’ü yani yüzde 49,9’u erkek, 221 bin 739 ile yüzde 50,1’i kız çocuğu olarak kayıtlara geçti.

 

Diyanet’e bağlı kurslardaki öğrenci sayısında artış

 

Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş kurslarda, belediyeler ve derneklerce açılan kreşlerde 2022-2023 eğitim yılında öğrenim gören öğrenci sayısı bir önceki eğitim-öğretim yılına göre yüzde 21,3 artarak 154 bin 417 oldu. 4-6 yaş Kur’an-ı Kerim kurslarına kayıtlı 193 bin 564 öğrenci bulunuyor. Ancak raporda kamu kurumlarının paylaştığı bu konudaki verilerin tutarsız olduğu notu da yer alıyor.

 

Cinsel istismar suçunda yüzde 33 artış

 

Çocuklara yönelik hak ihlallerinden cinsel istismar vakalarındaki son 15 yılda yaklaşık yüzde 400 artış oranı ile Türkiye dünyada 3’üncü sırada. BM raporunda, çocuk yaşta evliliklerde Türkiye 202 ülke arasında 87. sırada, Avrupa’da ise 1. sırada yer alıyor. Adalet Bakanlığı’nca suç oranlarına dair yayınlanan istatistik istismar vakalarında yaşanan artışı ortaya koydu. 2022’de bir önceki yıla oranla dolandırıcılık suçunda yüzde 41, çocuklara yönelik cinsel istismar suçunda ise yüzde 33 artış yaşandı.

 

Suça sürüklenen çocuk sayısında artış

 

TÜİK verilerine göre, Türkiye'de suça sürüklenen çocukların hırsızlık olayı, 9 yılda yüzde 70 artışla 2014'ten 2023'e kadar 30 bin 498'den 52 bin 84'e yükseldi. Öte yandan, çocukların karıştığı olay ise bir önceki yıla göre yüzde 20,5 arttı.

 

2023 yılında çocukların maruz kaldığı ihlaller ve gelişmelerden öne çıkanlar şöyle:

 

* Şirnex'te "çocuğa nitelikli cinsel istismar" suçlamasıyla yargılanan korucu Ramazan Babat'a ceza istendi. Tecavüze uğrayan çocuk, kendisi ve ailesinin tehdit edildiğini söyledi.

 

* İstinaf Mahkemesi, Amed'de 5 yaşındaki Efe Tektekin’e zırhlı araçla çarparak yaşamını yitirmesine neden olan polis İdris Aksoy'un beraat kararını, kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili suçlarda gereken soruşturma izni alınmaması nedeniyle usulen bozdu.

 

* Ankara'da T.Ü. adlı kişi, üst katta oturan aileden 2’si çocuk 5 kişiyi katletti.

 

* Xana Axpar ilçesinde polis Veli Ç. hakkında zihinsel engelli bir çocuğa cinsel saldırıda bulunduğu suçlamasıyla şikayette bulunuldu.

 

* Qileban ilçesinde 15 yaşındaki çocuğa sistematik tecavüzde bulunarak fuhuşa sürükleyen koruculara verilen ceza İstinaf’ta bozuldu.

 

* Pervari’de sistematik olarak tecavüzde bulunan iki fail beraat etti.

 

*Kamuoyunda H.K.G davası olarak bilinen davada 6 yaşındayken evlendirilerek sistematik tecavüze uğrayan H.K.G’nin faillerden şikayetçi olduğu davanın Ekim ayında görülen karar duruşmasında çocukla evlendirilen fail Kadir İstekli 30 yıl, faillerden babası Yusuf Ziya Gümüşel’e 20 yıl, annesi Fatma Gümüşel’e de 16 yıl 8 ay hapis cezası verildi.  

 

* Konya'da, 13 yaşındaki çocuk ailesi tarafından 28 yaşındaki Ali G. ile nişanlandırıldı.

 

* Amed’in Sûr ilçesinde RUMUD ve DER-MEZ ortaklığı ile Helin Hasret Şen Çocuk Hakları Akademisi’nin açılışı gerçekleşti.

 

* Riha Barosu, CMK Uygulama Merkezi kayıtlarını göre, kentte son 10 ayda 545 çocuğun cinsel istismara uğradığını açıkladı.

 

* Xelfetî ilçesinde tarlada çalıştırılan 16 yaşındaki İsmail Yağbasan, yüksek gerilim hattı nedeniyle elektriğe kapılarak hayatını kaybetti.

 

* Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın, korumasındaki Êzidî kız çocuğunu kendisini Türkiye’ye kaçırarak dark web'de “satışa çıkaran” DAİŞ’li aileye teslim ettiği ortaya çıktı.

 

* Qoser ilçesinde “beşik kertmesi” adı altında istismar edilen 8 ve 9 yaşındaki çocuklar başlatılan soruşturma kapsamında koruma altına alındı.

 

* Rufai Tarikatı'na bağlı bir tekkede çocuklara işkence yapan 4 kişi “İşkence ve eziyet" suçundan tutuklandı.  

 

* Urfa’dan İnegöl’e mevsimlik işçi olarak gelen ailenin çocuğu tarlada uyuduğu sırada kamyonetin ezmesi sonucu yaşamını yitirdi.

 

* Nisan’da Gerok Ma ekibi Hatay'da çocuklarla etkinlik yaptı. Ayrıca Şubadap Çocuk ve Moyo Masal Tiyatrosu ekipleri, Narlı’da çocuklara etkinlik düzenledi.

 

* Mart ayında Amed’in Licê ilçesinde çocukların Newroz ateşi yaktıkları sırada polis saldırısına uğradığına değinen HDP Çocuk Komisyonu “Newroz’da çocuklara yönelik yapılan ırkçı saldırılar münferit değil” dedi.  

 

* Mart ayında Sınır Tanımayan Palyaçolar, Bazarcix’in 5 ayrı noktasında çocuklar ile bir araya gelerek oyunlarını sergiledi.

 

* Şubat ayında Deprem sonrası 14 kurumun bir araya gelerek oluşturduğu Çocuk Hak Odaklı Kriz Yönetim Ağı’ndan Gulan Önkol, 552 çocuğun akıbetinin bilinmediğini belirterek, çocuk odaklı çalışma yapabilecek gönüllülerin sahada aktif yer alması gerektiğini söyledi.

 

Yarın: Gençler 2023'ü özgürlüğü haykırarak geçirdi