Irak’ta ihlallerde endişe verici artış 

 

Derya Ceylan

 

HABER MERKEZİ - Çocuğa yönelik hak ihlallerinde artışın yaşandığı ülkelerden biri de Irak. Şiddet, cinsel suçlar, çocuk yaşta çalıştırma ve evlendirmenin yanı sıra çatışmalarda çocukların öne sürülmesi gibi durumların yaşandığı ülkede, her ne kadar farkındalık çalışmaları ve UNICEF’in çağrıları olsa da somut bir düzelme yaşanmış değil. 

 

Irak, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış zengin kültürel mirasa sahip bir ülke olmasına rağmen, günümüzde çocuklara yönelik hak ihlalleri ile gündemde. Şiddet, cinsel suçlar, çocuk yaşta çalıştırılma ve evlilikler, özellikle çatışma bölgelerinde çocukların öne sürülmesi gibi durumlar, ülkedeki çocukların karşı karşıya olduğu ciddi sorunlar arasında yer alıyor. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve diğer uluslararası kuruluşların farkındalık çalışmaları ve çağrılarına rağmen, somut bir iyileşme henüz sağlanabilmiş değil.

 

Tarih boyunca çocuk hakları

 

Antik Mezopotamya'dan başlayarak, farklı dönemlerde değişik yönetimler altında yaşayan Irak, çocuk hakları konusunda zorlu bir geçmişe sahip. Özellikle 20. yüzyılın ortalarında, bağımsız bir devlet olarak kurulmasının ardından çocuk haklarına dair uluslararası norm ve standartlar önem kazandı. Ancak ülkenin siyasi ve sosyal yapısının karmaşıklığı, savaşlar ve iç çatışmalar, çocuk haklarının korunmasını güçleştirdi.

 

Saddam Hüseyin öncesi ve sonrası

 

Saddam Hüseyin'in 1979'da iktidara gelmesinden önce ve sonra Irak'ta çocuk hakları ihlalleri, farklı şekillerde kendini gösterdi. Eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim, çocuk yaşta çalıştırılma gibi sorunlar, ekonomik ve sosyal zorlukların bir yansıması olarak ortaya çıktı. Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle değişen koşullar, çocuklara yönelik şiddet, yoksulluk, altyapı sorunları gibi yeni zorlukları beraberinde getirdi.

 

Güncel sorunlar ve alınan önlemler

 

Son dönemde, Irak'taki çocuklara yönelik suçlar; şiddet, cinsel suçlar, çocuk yaşta çalıştırılma ve çatışmalarda kullanılmaları gibi çeşitlilik gösteriyor. Bu sorunlarla mücadelede, Irak hükümeti ve uluslararası toplum tarafından çeşitli yasal düzenlemeler, farkındalık kampanyaları ve sosyal programlar hayata geçirildi. Ancak, güvenlik sorunları ve sosyoekonomik zorluklar, bu tür suçların önlenmesinde ciddi engeller oluşturmaya devam ediyor.

 

2017'nin ilk altı ayı: 152 çocuk yaşamını yitirdi

 

Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)   2017 yılının Haziran ayında yayınladığı raporda, Irak’ta 5 milyondan fazla çocuğun acil insani yardıma ihtiyacı olduğunu duyurdu. UNICEF’in raporuna göre, 2017’nin ilk altı ayı içinde 152 çocuk yaşamını yitirdi.  Son üç yılda ise bu sayı bin 75’e ulaştı. Aynı dönemde 255 çocuk uzuvlarını kaybetti ya da aralandı. Son üç yılın toplamında ise bu sayı bin 130’a yükseldi. 

 

Ülkede 2014’ten bu yana devam eden şiddet ve artan yoksulluk ortamında kalan çocuklar, zor koşullar altında hayatta kalma mücadelesi veriyor. Raporda, 4 bin 650 çocuğun ailelerinden ayrı düştüğü, 800 bin çocuğun ise en az bir ebeveynini kaybettiği kaydediliyor. Ayrıca ülkede 138 okul ve 58 hastanenin saldırıya uğradığı, 3 milyondan fazla çocuğun ise düzenli olarak okula gidemediği 1,2 milyon çocuğun ise okula hiç gidemediği ifade ediliyor. 

 

Kimliksiz 45 bin çocuk

 

UNICEF’in 2020 yılında yayınladığı rapora göre, Irak'ta 45 bin çocuk, kimlik belgesinden yoksun bir şekilde yaşamını sürdürüyor. Bu durum, onların eğitim gibi temel haklardan mahrum kalmasına, zorlu yaşam koşulları altında büyümelerine sebep oluyor. Kimliksiz yaşamanın getirdiği zorluklar, sosyal ve ekonomik sonuçlar doğurabilir. Rapor, bu çocukların durumunu iyileştirmek için acil eylem çağrısında bulunuyor.

 

İş birliği ile ilerleme mümkün 

 

Irak'taki çocuk haklarına yönelik mevcut zorluklar, hem yerel hem de uluslararası düzeyde sürekli dikkat ve çaba gerektiriyor. Alınan önlemler zaman içinde olumlu sonuçlar doğurabilirken, üstesinden gelinmesi gereken ciddi sorunlar da bulunuyor. Gerek hükümetin, gerekse uluslararası toplumun iş birliğiyle, Irak'taki çocukların karşılaştığı zorlukların üstesinden gelmek mümkündür. Çocuk hakları savunucuları, bu durumda, Irak’ın geleceğinden ziyade, başta çocuk olmak üzere insan hakları ve adalet mücadelesinin büyük önem taşıdığını vurguluyor.