HABER MERKEZİ - İsveç’te ilk feminist, Almanya ve birçok kentte bilim kadını olarak bilinen şair Sophia Elisabet Brenner, yaşamı boyunca kadınların çalışma hakları için mücadele eder. 

 

Alman göçmeni olan inşaatçı Niklas Weber ve Kristina Spoor’un çocuğu olarak 29 Nisan 1659 yılında doğan Sophia Elisabet Brenner, 17’nci yüzyıl İsveç’inde bir kadın için alışılmadık derecede yüksek eğitim görür. Almanca ve İsveççe konuşabilen Sophia, aynı zamanda Latince okuma ve yazmayı öğrenir. 

 

Stockholm’deki Alman Erkek Okulu’na kaydolan Sophia, bu okuldaki tek kız öğrencidir. Sonrasında evde erkek öğretmenler tarafından eğitim gören Sophia, 1680 yılında ressam Elias Brenner ile evlenir. Sadece dördü hayatta kalan 15 çocuk doğuran Sophia, sanat ile ilgilenen çevrede bulunur ve şiir yazar. 

 

Kadın ve çocuklar üzerine şiirler yazar

 

Şiirlerinin çoğu özellikle kadın ve çocuklar olmak üzere kamu ya da özel şahısların düğünlerini, cenazelerini, tebriklerini ve kutlamalarını konu alır. Para için yazmayan ve şiirlerini sadece arkadaşlarına ve hayırseverlere ileten Sophia’nın ilham aldığı eserler arasında Danimarkalı mezmur yazarı Kingo ile İsveçli şair Samuel Columbus ve Petrus Lagerlöf’ün eserleri vardır. 

 

‘Kadınlar erkeklerden aşağıda değil’

 

Feminizmi benimseyen Sophia, şiirlerinde kadınların kendilerini evde otodidaktlar olarak eğitme haklarını savunur ve kadınların entelektüel olarak erkeklerden aşağı olmadıklarında ısrar eder. Sadece İsveç’te değil, yurt dışında, özellikle Almanya’da bilim kadını olarak tanınır. Urban Hjarne’nin editörlüğünü yaptığı Testimoniorum fasciculus çalışmasıyla ödüllendirilen Sophia’ya “İkinci Sappho” ve “Onuncu İlham Perisi” adı verilir. 

 

İsveç’teki ilk feminist

 

Büyük Kuzey Savaşı sırasında yaşananları eleştirel bir şekilde resmeden Sophia, 1693 yılında Aurora Köningsmarck ile olan arkadaşlığından esinlendiği düşünülen “Det Qwinliga Könetz Ratmatige Förswar (Kadın Cinsiyetinin Haklı Savunması)” şiirinden dolayı İsveç’teki ilk feminist olarak adlandırılır.  Sık sık en iyi olarak bahsedilen eseri, 1710 yılından kalma dinler şiiri “Wars Herres och Fralsares Jesu Christi alldraheligaste pijons historia (Rabbimiz ve Kurtarıcı İsa Mesih'in En Kutsal Şehitliği)” olur. 

 

‘Kadın ve erkek zihinsel olarak aynı’

 

1713 yılında tüm şiirlerinin bir koleksiyonunu yayınlayan Sophia, böylece İsveç dilinde şair olarak gösterilen ilk kadın olur. Erkeklerin ve kadınların zihinsel olarak gerçekten aynı olduğu ve sadece bedenlerinde ve diğer görünümlerinde farklı oldukları görüşünü savunan Sophia, bu görüşünü 1719 yılında İsveç Kraliçesi Ulrika Eleonora'ya taç giyme şiirinde ifade eder.

 

Çağdaş kadın yazarlar ve sanatçılar için de şiirler yazan Sophia, alışılmadık derecede kişisel bir ton kullanır ve şiirlerinde kadınların mücadelesine ve çalışma haklarına dikkat çeker. 

 

Sophia, 1732 yılında yaşamını yitirir.