HABER MERKEZİ - 29 Ekim Dünya İnme Günü dolayısıyla uzmanlar, risk faktörlerine dikkat çektiği "inmeye" karşı korunma yöntemlerinin mutlaka uygulanması üzerinde duruyor. 

 

İnme, tıbbi adıyla serebrovasküler hastalıklar, beyin damarlarında oluştan tıkanma, yırtılma sonucu nöronal hasar, sinir hasarı medyana gelmesiyle oluşan tabloya verilen isimdir. Tıkanma ve kanama sonucu oluşan nörolojik bulguları beynin etkilenen alanlarını belirler.  İnme, ölüm nedeni olarak üçüncü, sakatlık oluşturan hastalıklar arasında birinci sırada yer alıyor. 29 Ekim Dünya İnme Günü kapsamında uzmanlar, risk faktörleri nelerdir, tedavisinde neler yapılır, inme sonrası rehabilitasyon ve fizyoterapi nasıl olur gibi konulara dikkat çekiyor.  

 

Nöroloji Uzmanı Doktor Esra Kaplan Reçber, serebrovasküler hastalık riskinin yaşla beraber arttığını belirtiyor.  İnme için çeşitli risk faktörleri olduğunu dile getiren Esra, bu faktörleri şöyle sıralıyor: “Hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, hiperlipidemi, sigara ve alkol kullanımı, obezite, fiziksel inaktivite, beslenme alışkanlıkları, hiperkoagülabilite (trombofili), hormon kullanımı, damar hastalıkları ve bağımlılık yapıcı maddeler.” 

 

İlk dört buçuk saat kritik önem taşıyor

 

Esra, inmeye müdahale etmek için kritik bir süre olduğuna işaret ederek şöyle devam ediyor: “Hastada nörolojik bulguların başlamasından itibaren, ilk dört buçuk saatte hastaneye başvurulduğu durumda, pıhtılaşmanın neden olduğu tıkayıcı inmeler için pıhtı eritici ilaçlarla tıkalı damarın açılma şansı vardır. Bu tedavinin uygulanabilmesi için inme hastalarının hızlı şekilde tedavinin yapılabildiği uygun hastanelere ulaştırılması gerekir. İlk dört buçuk saatte toplardamardan pıhtı eritici ilaçlarla, felçten damar açılarak inme tedavi edilebilir. Bu nedenle inme bulgularından şüphelenildiğinde hemen bir ambulans çağırılmalı, eve doktor getirmek gibi zaman kaybedilmesine neden olacak girişimlerde bulunulmamalıdır. Ancak tıkayıcı felçler için ilk altı saatte uygulanan bu tedavilerin kanama yapıcı komplikasyonu da olduğu unutulmamalıdır.” 

 

Rehabilitasyonda en önemli dönem ilk altı aylık süreç

 

Kimi hastalarda bulgular günler ya da haftalar içinde düzelirken, hasar ağırsa bu durum aylarca sürebiliyor. Esra,  bu süreci şöyle ifade ediyor: “Rehabilitasyonda en önemli dönem ilk altı aylık süreçtir. Hasta bu dönemde iyileşme potansiyelinin yaklaşık yüzde 50’sine ulaşır. İnme geçiren hastada bir yılda hızlı bir düzelme olup felçte kısman veya tamamen iyileşme görülebilir. Bir yıldan daha uzun süren bulgularda düzelme çok daha yavaş olur.” 

 

Korunma yolları 

 

Esra, İnmeden korunmanın yollarını ise şu sözlerle özetliyor: “İnmeden korunmak istiyorsak, yaşam tarzımızı değiştirmeliyiz. Sigarayı bırakmak, kilo vermek, tuz ve yağ kısıtlamak, egzersiz yapmak gibi. Hipertansiyon, diyabet, hiperkolesterolemi gibi risk faktörlerini doktor kontrolünde tedavi ettirmeliyiz ve doktorumuz bir kan sulandırıcı ilaç başladıysa bu ilacı düzenli kullanmalıyız.” 

 

Asıl hedef kaybedilen becerilerin tekrar kazanılabilmesi

 

İnme sonrası rehabilitasyonda temel hedef, kaybedilen becerilerin tekrar kazanılabilmesidir. Eskiye dönüş yüzde 100 olmasa da beyindeki etkilenen alanın büyüklüğüne ve hastanın iyileşme sürecine bağlı olarak büyük oranda geri dönüş kazanılabilir. Esas amaç, hastanın kaybedilen kas kuvvetini tekrar kazanabilmesine yardımcı olmak ve günlük yaşam aktivitelerinde maksimum bağımsızlığın hedeflenmesidir.  Uzmanlar, bunun içerisinde denge, koordinasyon, stabilizasyon gibi birçok becerinin de geliştirilmeye açık olduğunu belirtiyor. 

 

Fizyoterapi uygulamaları 

 

Uzmanlar, inme sonrası hastanın durumu stabil hale gelir gelmez fizyoterapi uygulamalarına başlandığını ifade ederken, bu sürenin genel olarak ilk 24-72 saat olduğunu kaydediyor. İlk olarak hastaya pasif eklem hareket açıklığı egzersizleriyle başlandığına işaret eden  uzmanlar, sonrasında aktif eklem hareket açıklığı egzersizleri, denge, koordinasyon, stabilizasyon, oturma, ayakta durma ve yürüme eğitimleriyle devam edilebileceğini paylaşıyor. 

 

Kişiye özel bir tedavi ve egzersiz programı hazırlanmalı

 

İnme sonrası rehabilitasyonu süresi kişinin yaşına, kronik hastalıklarına, beyinde etkilenen alanın büyüklüğüne bağlı olarak farklılık gösterir. Uzmanlar, bu durumu şu sözlerle özetliyor: “İlk uç ay ve beraberinde ilk aylık süre eski fonksiyonların kazanılması için oldukça önemli olan ve hızlı bir geri dönüşün sağlanabildiği kritik dönemlerdir. Toplam tedavi süresinin ne kadar süreceği ise kişiden kişiye değişebilmektedir. Toplam tedavi süresinin ne kadar süreceği ise kişiden kişiye değişebilmektedir. Hastaya uygulanacak rehabilitasyon programı ilk aşamada hastanede, sonrasında rehabilitasyon merkezlerinde ya da evde uygulanabilmektedir. Tüm bu süreçlerde kişiye özel hazırlanmış bir tedavi ve egzersiz programı fizyoterapist ve diğer sağlık profesyonelleri ile interdisipliner bir şekilde devam etmelidir.”