18 günde neler oldu?

 

Öznur Değer 

 

WAN - Rojin Kabaiş’in kaybolması ve 18 gün sonra cenazesinin bulunması üzerine süreç boyu devam eden ihmaller zinciri bir kez daha gözler önüne serilirken, dosyadaki gizlilik kararının kaldırılmaması ve telefon incelemesinin yapılmaması, birilerinin korunduğuna işaret ediyor.

 

25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Gününe doğru ilerlerken, Türkiye ve Kürdistan’da artan kadın katliamları, kadınlar için özsavunmanın önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Ajansımızın her ay derlediği şiddet çetelesine göre yılın ilk 9 ayında 273 kadın katledildi ve 152 kadın şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Kaybettirilen, kaçırılan, katledilen, tecavüz edilen kadınlar için “Jin, jiyan, azadî” şiarı ekseninde kadınlar mücadele etmeye devam ediyor.   

 

Wan’da Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Çocuk Gelişimi Bölümü birinci sınıf öğrencisi 21 yaşındaki Rojin Kabaiş, Kürdistan ve Türkiye’de kaybolan ve katledilen kadınlardan biri. 27 Eylül’de üniversitenin kampüsünde bulunan Seyyid Fehim Arvasi Kız Yurdu’ndan akşam 18.30 sıralarında çıktıktan sonra kendisinden bir daha haber alınamayan ve 18 gün sonra kaybolduğu üniversite sahilinden 20 kilometre ötedeki Molla Kasım sahilinde cenazesi bulunan Rojin Kabaiş’e ilişkin 18 günlük süreci derledik. Rojin Kabaiş’in şüpheli şekilde ölümü, kadın katliamlarını, kadınların ölüme sürüklenmesindeki ihmaller zincirini ve yetkililerin sorumluluğunu bir kez daha açığa çıkardı.

 

İlk gün 27 Eylül: Yurda dönmedi ama aileye haber verilmedi

 

25 Eylül’de Amed’den üniversite okumak için Wan’a gelen Rojin Kabaiş, babası Nizamettin Kabaiş refakatinde YYÜ kampüsünde bulunan Seyyid Fehim Arvasi Kız Yurdu’na yerleşti. Yalnızca iki gece yurtta kalan Rojin Kabaiş, 27 Eylül akşamı 18.30 sıralarında annesi ile görüntülü telefon görüşmesi yaptıktan sonra markete kahve almaya gidip yurda döneceğini söyleyerek yurttan ayrıldı. Ancak yurda bir daha geri dönmeyen Rojin Kabaiş’in ailesine yurt yönetimi de haber vermedi.

 

İkinci gün 28 Eylül: Aileye haber verildi, kaybı ihbar edildi

 

Rojin Kabaiş’in gece yurda dönmemesi üzerine aileye bir sonraki gün haber veren yurt yönetimi, Rojin Kabaiş’in yurda dönmediğini ve kaybolduğunu bildirdi. Bunun üzerine Amed’de olan aile Wan’a gelerek kayıp ihbarında bulundu. Rojin Kabaiş hakkında verilen kayıp ihbarı üzerine üniversite kampüs sahilinde arama çalışmaları başladı.  

 

29 Eylül: Yurt hakkında suç duyurusu

 

Rojin Kabaiş’in kaybolmasının üçüncü günü olan 29 Eylül’de arama çalışmaları kampüs sahilinde ikinci gününde devam etti. Rojin Kabaiş’in ailesi yurt yönetiminin kendilerine geç haber vermesi üzerine yurt hakkında suç duyurusunda bulundu. Tevgera Jinên Azad (TJA) aktivistleri, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) il eşbaşkanları, Wan Büyükşehir Belediye Eşbaşkanları, Star Kadın Derneği ve Wan Barosu kampüs sahilindeki arama çalışmalarını takip eden aileyi ziyaret etti. Wan Barosu Başkanlığı, Wan Barosu Kadın Hakları Merkezi, Star Kadın Derneği, Özgürlükçü Hukukçular Derneği (ÖHD) Kadın Komisyonu, kampüste devam eden arama çalışmalarını yerinde izleyerek rapor tuttu. Aile ve yetkililerle görüşen Wan Barosu dijital medya hesapları üzerinden sürecin takipçisi olacaklarını açıkladı.  

 

30 Eylül: Aramaların yetersizliğine dair açıklama yapıldı  

 

30 Eylül’de kampüs sahilinde yoğunlaşan arama çalışmalarının yetersizliği gözlemciler ve ziyaretçiler tarafından ifade edilirken, kampüse sınır olan Bardakçı Mahallesi’nin aranmaması eleştirildi. Ajansımıza konuşan Rojin Kabaiş’in babası Nizamettin Kabaiş, “Yurt müdüründen şikayetçiyim, bize geç haber verdiler. Sahile çekilen tel örgü sağlam değil ve o tarafı çeken bir kamera yok. Çocuklarımızı yurtlara güvenerek getirip teslim ettik. Sahip çıkmadılar, onların gözetimindeydi. En son annesiyle konuşmuş” demişti.

 

Wan Kadın Platformu öncülüğünde, Emek ve Demokrasi Platformu bileşenleri ile TJA aktivistlerinin de katılımıyla üniversite kampüsünde basın açıklaması gerçekleşti. Rojin Kabaiş’in kayboluşunun dördüncü gününde yapılan açıklamada konuşan Star Kadın Derneği Başkanı Zeynep Demir, önceki gün gözlem yapmak üzere aramanın yapıldığı alana gittiklerini söyleyerek, “Alanda çalışmaların yeteri şekilde yürütülmediği, biz kurumlar alana gidildikten sonra kolluk takviyesi yapıldığı, havadan aramaların başlatıldığı ve suda arama çalışmalarının devam ettiği gözlemlenmiştir. Akşam saat 20.00 sıralarında alana Wan Barosu Kadın Hakları Merkezi olarak gözlem yapmak üzere yeniden gidilmiştir. Üniversite kampüsünde ve yakında bulunan Bardakçı köyünde hiçbir arama çalışmasının yapılmadığı, Rojin’e ait eşyaların bulunduğu ve olay yeri olma ihtimali bulunan alanda hiçbir güvenlik önlemi ve delil karartmanın engellenmesine yönelik koruyucu önlemin alınmadığı tespit edilmiştir” diyerek sürecin takipçisi olacaklarını vurguladı. 

 

1 Ekim: Meclis gündemine taşındı

 

Arama çalışmalarının tüm eleştirilere rağmen Wan Gölü’nde yetersiz bir şekilde sürmesi ve çevrenin yeteri kadar aranmamasına yönelik eleştiriler beşinci gününde de devam etti. DEM Parti Wan Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, İçişleri Bakanlığı’na “Güvenlik kameralarının yaygın olduğu bir alanda 21 yaşındaki Rojin Kabaiş’in aramalarında 5 gündür neden sonuç alınamamaktadır” diye sorarak Rojin Kabaiş’in durumunu Meclis gündemine taşıdı. Ekipler beşinci günde üniversite içindeki kamera kayıtlarının kontrolünün tamamladığını belirtti. Rojin Kabaiş'in 27 Eylül gecesi tek başına yurttan çıkıp markete gittiğini bildiren ekipler, marketten sonra terlikle sahile indiğini ancak geri dönmediğini söyledi. Arama çalışmalarının devam ettiği kampüs sahilinde, yetkililer gelen eleştiriler üzerine aramaların Bardakçı Mahallesi’nde de devam edeceğini belirtti.

 

2 Ekim: 71 araç giriş-çıkış kaydı tespit edildi

 

Arama çalışmalarının kampüs sahilinde devam etmesi ve geçen altı günde hiçbir ize rastlanmamasına dair ajansımız aracılığıyla çağrıda bulunan Rojin Kabaiş’in anne ve babası, “Ayakta duracak halimiz, bekleyecek gücümüz kalmadı, çok acı çekiyoruz” diyerek bir an önce bulunmasını istedi. Arama çalışmalarının yetersizliği eleştirilmeye devam ederken, Çanakkale'den sualtı arama cihazının getirileceği ve göldeki arama çalışmalarının bu cihazla devam edeceği bildirildi. İncelenen kamera kayıtlarında Rojin’in kaybolduğu akşam saatlerinden sabah saatlerine kadar kampüs ve yakınlarında 71 araç giriş-çıkış kaydının olduğu öğrenildi. Emniyetin ise tespit edilen araçları inceleyeceği belirtildi. Öte yandan Van Emniyet Müdürlüğü tarafından yapılan incelemede Rojin’in telefon şifresinin kırılamaması nedeniyle detaylı incelemenin yapılabilmesi için telefonunun Ankara’ya gönderildiği öğrenildi. Rojin Kabaiş’in telefonu android telefon olmasına rağmen şifresinin beş gündür kırılamamış olması da dikkat çekti.

 

3 Ekim: En son sahilde görüntülendi

 

Kayboluşunun yedinci gününde kampüste bulunan bini aşkın kamera kaydının incelemede olduğu öğrenildi. Rojin Kabaiş’e ait son görüntülere kampüs sahilinde rastlandı. Sahil şeridinde yürüdüğü öğrenilen Rojin Kabaiş’in telefon ile konuşması dikkat çekerken, ardından sahilden kumsala doğru yürüdüğü ve o sırada kamera açısından çıktığı bildirildi. Kameranın Rojin Kabaiş’i görmemesi ise kampüsteki kamera yetersizliğini bir kez daha gözler önüne sererken, öğrencilerin bu durumu daha önce de şikayet ettiği öğrenildi.  

 

4 Ekim: DEM Partili vekillerden ziyaret

 

Rojin Kabaiş’e dair hiçbir bulguya rastlanmayan sekizinci günde, arama çalışmalarının devam ettiği kampüs sahilinde bekleyen aileyi DEM Partili milletvekilleri ziyaret etti.

 

5 Ekim: Şüpheli beyaz araba incelemeye alındı

 

Kayboluşunun dokuzuncu, arama çalışmalarının ise sekizinci gününde Rojin Kabaiş’e dair yeni iddialar ortaya atılmaya başlandı. Rojin Kabaiş’in yurttan çıktıktan sonra oda arkadaşına “sahilde çakıl taşı toplayacağını” ve “kendisinin de gelmek isteyip istemediğini” sorduğu iddia edildi. Rojin Kabaiş’in yine oda arkadaşına “iki gün olmayacağını” söylediği de iddialar arasında. Ancak Rojin Kabaiş’in kaldığı odanın apar topar boşaltıldığı ve oda arkadaşlarının da yurttan ayrıldığı belirtildi. Böylece iddiaların muhatabına ulaşılamazken, iddiaları doğrulayan bir bulguya da rastlanmadı. Kampüse yakın Bardakçı Mahallesi’nden bir kadının, olay akşamı saat 19.00 sıralarında plakasını görmediği beyaz bir arabanın hızla köyden geçtiğini belirtmesi üzerine, gözler beyaz arabaya çevrildi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörü Hamdullah Şevli, bu bilginin ardından güvenliğe, 27 Eylül akşam 18.00’den 20.00’ye kadar şüpheli beyaz aracın geçtiği güzergahların araştırılması talimatını verdi. Öte yandan Bardakçı Mahallesi muhtarı, mahallenin etraflıca arandığını iddia ederek, kendi evindeki kamera olmak üzere mahallede bulunan 4-5 kameranın polislerce incelendiğini belirtti.      

 

6 Ekim: Rojin Kabaiş 10 gündür kayıp

 

Rojin Kabaiş’in kaybolmasının üzerinden geçen 10 günde hiçbir ize rastlanmadı. Telefonu incelenmek üzere Ankara’ya gönderilmesine rağmen bir gelişme sağlanmadı. Ailesinin kampüsteki bekleyişi ve arama çalışmaları ise dokuzuncu gününde sürdü.

 

7 Ekim: 28 beyaz araba kayda takıldı

 

Ailesi arama çalışmalarının yetersizliğini 11’inci gününde yineledi. DEM Parti Milletvekili Meral Danış Beştaş, Rojin Kabaiş’in kayboluşu ve yaşanan kadın katliamları ile şüpheli ölümlerin araştırılması için Meclis’e araştırma önergesi sundu. Arama çalışmalarının 10’uncu gününde kampüs ve göldeki aramaların azaldığı gözlemlendi. Rektörlüğün verdiği talimat doğrultusunda incelemeye alınan beyaz araçlar sonucunda, belirtilen saatlerde yaklaşık 28 beyaz arabanın kayda takıldığı belirtildi. Kamera kayıtlarına takılan 28 beyaz arabanın incelemeye alındığı öğrenildi. Öte yandan aradan geçen 11 güne rağmen yetkililerden Rojin Kabaiş’e dair herhangi bir açıklamanın gelmemesi de dikkat çekti.

 

8 Ekim: 12 günde bir gelişme yok

 

Kayboluşunun 12’nci, arama çalışmalarının ise 11’inci gününde Rojin Kabaiş’e dair hiçbir ize rastlanmadı. Arama çalışmalarının sürdüğü kampüste ailesinin bekleyişi devam ederken, gün içerisinde birçok kişi, aileye dayanışma ziyaretinde bulundu.

 

9 Ekim: 13 gün sonra Valilikten zoraki açıklama

 

Rojin Kabaiş’in kaybolmasının üzerinden geçen 13 günde hiçbir açıklama yapmayan Van Valisi Ozan Balcı, gazetecilerin sorularını yanıtlayarak kentteki tüm kameraların incelendiğini söyledi.

 

10 Ekim: 14 gün sonra başörtüsü bulundu

 

Kayboluşunun 14’üncü, arama çalışmalarının ise 13’üncü gününde daha önce defalarca aranan kampüs yakınındaki Bardakçı Mahallesi kıyısında Rojin Kabaiş’e ait eşarp bulundu. İlk günden bu yana işaret edilen Bardakçı Mahallesi’nde kapsamlı bir aramanın yapılmaması dikkatleri yeniden çekti. İçişleri Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, Rojin’e ait başörtünün göl kıyısında bulunduğu belirtilirken, üniversiteye ait 350 saatlik kamera görüntülerinin incelendiğini duyurdu. Ayrıca kampüse komşu olan Bardakçı ve Çitören mahallelerinde bulunan 12 kameraya ait 275 saatlik görüntülerin incelendiğini kaydeden Bakanlık, üniversiteye ait ulaşım araçlarından kamera kaydı yapan araçlara ait 120 saatlik görüntü kaydı incelendiğini açıkladı.

 

Öte yandan TJA, Wan’daki sokak ve mahallelerde “Rojin Nerede” yazılı bildiri dağıtarak 14 gündür Rojin Kabaiş’in bulunamamasına dikkat çekti. YYÜ öğrencileri ise kampüste yaptıkları bir açıklama ile güvende olmadıklarının altını çizdi. Yapılan açıklamada, “Bu karanlığı ancak ve ancak birlikte olursak aşabiliriz. Yalnız değiliz, çaresiz değiliz, birbirimize sahibiz. Eşit bir geleceği de böyle kuracağız. Koruma, aklama, yargıla. Yaşasın kadın dayanışması” ifadeleri kullanıldı.

 

11 Ekim: O köyde bir şey var

 

Kayboluşunun 15’inci gününde Rojin Kabaiş’in eşarbının bulunduğu sahildeki aramalar sıklaştı. Babası Nizamettin Kabaiş, Bardakçı Mahallesi’nde hane hane arama yapılması için talepte bulunacağını belirterek, "O köyde bir şey var" dedi. 

 

12 Ekim: Bulgular açıklanmıyor

 

Rojin Kabaiş’in kayboluşunun 16’ıncı gününde ailesi Bardakçı Mahallesi’nde yeteri kadar arama çalışmalarının yapılmadığını kaydederek, mahalledeki tüm evlerin aranması gerektiğini belirtti. Yine eşarbın bulunduğu yerde daha önce defalarca arama yapıldığı dikkat çekerken, Rojin hakkında yetkililerin yeterince açıklama yapmaması, verileri kamuoyu ile paylaşmaması şüpheleri artırdı.

 

13 Ekim: Savcı bilgi vermiyor

 

Rojin Kabaiş’in kaybolması üzerinden 17 gün geçmesine rağmen etkin bir çalışmanın yapılmaması, ısrarlı bir şekilde “intihar” bulgusu üzerinde durulması ve soruşturma savcısının baro başkanlığına bilgilendirme yapmaması devam etti.

 

14 Ekim: Telefon incelenmedi

 

Kayboluşunun 18’inci gününde arama çalışmalarının ise 17’nci gününde Rojin Kabaiş’in babası Nizamettin Kabaiş'in talebi üzerine Bardakçı Mahallesi’nde bulunan ev, bodrum ve ahırlarda yapılan aramalarda herhangi bir ize ulaşılamadığı öğrenildi. Geçen 17 günde telefon incelemesinin hala yapılmamış olması şüphe uyandırdı. Öte yandan Rojin Kabaiş’in bulunamamasını Meclis gündemine taşıyan DEM Parti Milletvekili Pervin Buldan, “Rojin aradan geçen bunca zaman içerisinde neden hala bulunmamıştır” diye sordu. 

 

15 Ekim: Rojin’in cenazesi bulundu       

 

Arama çalışmalarının 18’inci gününde Rojin Kabaiş’in cenazesi, bahçesini sulamaya giden bir yurttaş tarafından Mollakasım sahilinde bulundu. Cenazenin Mehmet Emin Ankay isimli bir yurttaş tarafından bulunmasına rağmen İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada cenazenin ekipler tarafından bulunduğunu iddia etti. Cenaze otopsi işlemleri yapılmak üzere Van Adli Tıp Kurumu’na (ATK) getirildi. 

 

Ön otopsi raporu paylaşılmadı

 

Her ne kadar otopsi raporu açıklanmadıysa ve ilgililerle paylaşılmadıysa da edinilen bilgilere göre, ön otopsi işlemleri yaklaşık 8 saat sürdü. Vücut bütünlüğü bozulduğu bilgisi edinilirken, boynunda ve sırtında morluklar tespit edildi. Rojin Kabaiş’in ailesi kızlarını elbisesinden teşhis etti. Rojin Kabaiş’ten alınan 100’den fazla numunenin bir kısmının Van ATK’ye bir kısmının ise İstanbul ATK’ye incelenmek için gönderileceği belirtildi. Ancak Rojin Kabaiş’in ön otopsi inceleme sonucu raporu Wan Barosu’na verilmedi. Savcılığın dosyaya “gizlilik kararı” getirdiğini belirten baro, bu karar nedeniyle bilgi ve belgelerin kendileriyle paylaşılmadığını aktardı.

 

Cenaze Amed’e götürüldü

 

Rojin Kabaiş’in cenazesi otopsi işlemlerinin ardından memleketi Amed’e gönderildi. Kadınların omzunda taşınan cenaze, Amed'in Rezan (Bağlar) ilçesinde bulunan Yeniköy Mezarlığı'nda defnedildi. Amed’de kurulan taziyeye binlerce kadın katıldı.  

 

Rojin Kabaiş’in cenazesinin ardından neler oldu?

 

DEM Parti Eş Genel Başkanları Tülay Hatimoğulları ile Tuncer Bakırhan dijital medya X hesabından yaptıkları açıklama ile Meclis’i acil göreve çağırarak, sürecin takipçisi olacaklarını vurguladı.

 

Wan barosu süreçte yaşananları paylaştı

 

Wan Barosu Kadın Hakları Merkezi, Rojin Kabaiş’in cenazesinin bulunmasına ilişkin X hesabından yazılı bir açıklama yayınlayarak, süreç boyu yaşananları paylaştı. Hiçbir bilginin verilmediğini ve dosyada gizlilik olduğu gerekçesiyle tüm verilerin gizlendiğini kaydetti. Telefon incelemesinin yapılmadığına dikkat çekilen açıklamada, sürecin takipçisi olacakları vurgulandı.

 

İlk tepki öğrencilerden

 

Rojin Kabaiş’in cenazesinin bulunmasının ardından YYÜ öğrencileri kampüste düzenledikleri yürüyüş ve basın açıklaması ile şüpheli ölümü protesto etti. Öğrenciler yaptıkları açıklamada, “Bu arama süreçlerini dört yıldır bulunamayan Gülistan Doku’dan, onlarca gün cansız bedeni bulunamayan bugün hala katilleri tespit edilememiş Narin’den, biliyoruz” dedi.

 

Wan Barosundan açıklama

 

Wan Barosu 16 Ekim’de yaptıkları açıklama ile süreç boyu yaşanan ihmali ve kendilerinin sürecin dışında tutulmaya çalışılmasını anlatarak, sürecin takipçisi olacaklarını bir kez daha vurguladı.

 

Kadınlardan kitlesel yürüyüş

 

Yine 16 Ekim akşamı kadınlar Wan’da Rojin Kabaiş’in şüpheli ölümüne dair meşaleli yürüyüş gerçekleştirdi. Yüzlerce kadının katıldığı eylemde polis barikatını aşan kadınlar, “Jin, jiyan, azadî” sloganı ile durumu protesto etti.

 

Ailesi dosyanın kapatılmasına izin vermeyeceklerini belirtti

 

Rojin Kabaiş’in ailesi, 17 Ekim’de taziye evinden ajansımıza konuşarak dosyanın kapatılmasına müsaade etmeyecekleri mesajını verdi.   

 

Birçok kentte yürüyüşler düzenlendi

 

Rojin Kabaiş’in şüpheli ölümün ardından Wan başta olmak üzere birçok kentte çeşitli eylemler ve yürüyüşler düzenlenerek, sorumluların açığa çıkarılması istendi.

 

Sonuç

 

Rojin Kabaiş’in cenazesinin bulunmasının ardından ana akım medya Rojin Kabaiş’in google arama geçmişinde “Otopsi nasıl yapılır, ölen kişinin banka hesabındaki para ne olur, öldükten sonra cennete nasıl gidilir" yönünde aramalar yaptığına dair iddialar ortaya attı. Ancak telefon incelemesi aradan geçen zamana dair yapılmayan Rojin Kabaiş’in şüpheli ölümü birilerinin korunduğuna da işaret ediyor. Wan Barosu, dosyadaki gizliliği bahane ederek kendileriyle hiçbir veri paylaşılmamasına yönelik taleplerini yenilerken, arama motorunu servis edenler hakkında da suç duyurusunda bulundu. Rojin Kabaiş’e ne olduğu hala bilinmezken, dosyadaki gizlilik kararı birilerinin korunduğuna işaret ediyor.