"Rojava'da kadınların toplumsal yaşamdaki yeri, demokratik konfederalizmin en önemli ilkelerinden kadın özgürlükçü ilkesine dayanır. Kadınlar, siyasi ve sosyal hayatta aktif rol alır ve bu, yerel yönetimlerde eş başkanlık sistemi ile somutlaşır."

 

Gurbet Aydoğan

 

Kürdistan’da Kürt Özgürlük Hareketi öncülüğünde yerel yönetim deneyimleri, demokratik konfederalizm ilkeleri doğrultusunda, toplulukların kendi kendini yönetme kapasitesini artırmayı hedefleyen çeşitli somut uygulamalarla zenginleşmiştir. Bu bağlamda Diyarbakır Mardin, Batman ve Van gibi şehirlerde hayata geçirilen projeler, yerel halkın katılımını teşvik ederek etnik, kültürel ve ekonomik alanlarda önemli adımlar atılmasına olanak tanımıştır.

 

Diyarbakır

 

Diyarbakır'da demokratik konfederalizm ilkeleri doğrultusunda mahalle meclisleri kurulmuştur. Bu meclisler, yerel halkın sorunlarını tartıştığı ve çözüm önerileri geliştirdiği platformlar olarak hizmet vermektedir. Örneğin, bir mahallede altyapı sorunları ya da sosyal etkinliklerin planlanması gibi konular bu meclislerde ele alınır ve belediyeye öneriler sunulur.

 

Diyarbakır'da Kürt dili ve kültürünü yaşatmak adına çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Belediyenin desteklediği dil kursları ve kültürel etkinlikler, yerel halkın kendi dilini öğrenmesi ve kültürel mirasını yaşatması için fırsatlar sunmaktadır.

 

Jiyan Kadın Kooperatifi

 

Bu kooperatif, kadınların ekonomik hayata katılımını teşvik ederek el işi ürünler, organik gıda ve benzeri ürünlerin üretilip pazarlanmasına olanak sağlamaktadır. Kadınlar, kooperatif aracılığıyla hem ekonomik olarak güçlenmekte hem de sosyal dayanışmayı artırmaktadır.

 

Mardin

 

Mardin, etnik ve dini çeşitliliği ile bilinir. Demokratik konfederalizm çerçevesinde, farklı etnik grupların temsilcileri yerel yönetim süreçlerine katılmaktadır. Bu, Süryani, Arap ve Kürt topluluklarının kendi kültürel etkinliklerini düzenleyebilmesi ve temsil edilebilmesi anlamına gelmektedir.

 

Mardin Kadın Kooperatifi 

 

Mardin'de kurulan bu kooperatif, yerel kadınların ürettiği gıda ürünleri, el sanatları ve tekstil ürünlerini pazarlayarak ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarına yardımcı olmaktadır. Ayrıca kooperatif, kadınların girişimcilik becerilerini geliştirmelerine yönelik eğitimler de sunmaktadır.

 

Batman Çevre ve Ekoloji Projeleri

 

Batman'da, demokratik konfederalizm çerçevesinde yerel çevre sorunlarına yönelik projeler geliştirilmektedir. Örneğin, yerel halkın katılımıyla gerçekleştirilen ağaçlandırma kampanyaları ve su kaynaklarının korunmasına yönelik projeler, doğrudan demokrasinin çevre alanındaki uygulamaları olarak öne çıkmaktadır.

 

Gençlik Merkezleri

 

Gençlerin toplumsal hayata daha aktif katılımını sağlamak amacıyla Batman’da gençlik merkezleri kurulmuştur. Bu merkezlerde gençlere yönelik eğitim programları, atölye çalışmaları ve sportif faaliyetler düzenlenmektedir.

 

Van

 

Van’da, yerel ekonomiyi güçlendirmek ve topluluk dayanışmasını artırmak amacıyla tarım ve el sanatları kooperatifleri kurulmuştur. Bu kooperatifler, yerel üreticilerin ürünlerini pazarlarken, aynı zamanda topluluk içi dayanışmayı da teşvik etmektedir.

 

Van’da demokratik konfederalizm ilkeleri doğrultusunda, yerel halkın katılımıyla toplumsal eğitim programları düzenlenmektedir. Bu programlar, okuma yazma kurslarından başlayarak, çeşitli mesleki eğitimlere kadar geniş bir yelpazede hizmet sunmaktadır.

 

Rojava Devrimi 

 

Rojava devrimi, demokratik konfederalizm ilkesinin somut bir uygulama alanı olarak dikkat çekmektedir. Bu yaklaşım, toplumsal adalet, eşitlik, özgürlük ve ekolojik kadın özgürlükçü paradigma temel değerlerine dayanmaktadır. Rojava'da demokratik konfederalizmin temel yapı taşlarından biri, yerel meclisler ve komünlerdir. Her mahallede, köyde ve şehirde kurulan bu yapılar, yerel halkın doğrudan katılımını sağlar ve karar alma süreçlerinde etkin rol oynamasını mümkün kılar. Örneğin, Kobani’de kurulan halk meclisleri, eğitimden sağlığa, altyapıdan güvenliğe kadar birçok konuda yerel halkın ihtiyaçlarına yönelik kararlar alır. Bu meclisler, tüm topluluk üyelerinin katılabileceği toplantılar düzenleyerek, halkın doğrudan katılımını teşvik eder. Bu sayede, merkezi bir otoriteye bağımlılık en aza indirilir ve yerel sorunlar daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülür.

 

Ekonomik örgütlenme ve kooperatifler

 

Rojava'da ekonomi, merkezi kontrol yerine yerel inisiyatiflere dayalı olarak organize edilir. Bu bağlamda, kooperatifler, halkın kendi ekonomisini kontrol etmesini sağlayan temel yapılar olarak öne çıkar. Tarım kooperatifleri, yerel çiftçilerin bir araya gelerek üretim yapmalarını ve ürünlerini pazarlamalarını sağlar. Bu kooperatifler, üretimden elde edilen kazancı adil bir şekilde dağıtarak, ekonomik eşitsizlikleri azaltmayı hedefler. Ayrıca, Rojava’da kadın kooperatifleri de kurulmuş olup, kadınların ekonomik hayatta daha aktif rol almasına olanak tanır. 

 

Rojava'da kurulan en bilinen kooperatiflerden biri, tarım alanında faaliyet gösteren ve yerel halkın ortaklaşa çalıştığı "Hevgirtin" kooperatifidir. Bu kooperatifte, çiftçiler bir araya gelerek ortak tarım arazileri üzerinde çalışır ve ürettikleri mahsulleri birlikte pazarlarlar. Gelirler, üyeler arasında eşit bir şekilde paylaştırılır.  Bu model, yerel ekonomiyi canlandırırken, bireysel kazanç yerine topluluk yararını önceliklendirir. Ayrıca, tarımda kullanılan geleneksel yöntemlerin korunmasını ve ekolojik duyarlı tarım tekniklerinin uygulanmasını teşvik eder.

 

Adalet ve Uzlaşma Komisyonları

 

Qamışlo kentinde kurulan adalet komisyonu, toplumsal anlaşmazlıkları çözmek için aktif olarak çalışmaktadır. Rojava’daki Adalet Komisyonları, topluluk üyelerinden oluşur ve geleneksel mahkeme sistemlerinden farklı olarak, suçlulara yönelik rehabilite edici ve uzlaştırıcı yaklaşımlar benimser. Bu, özellikle aile içi anlaşmazlıklar ve küçük çaplı toplumsal meselelerde etkilidir. Bu yaklaşım, hapis cezası yerine toplumsal onarım ve uzlaşmayı teşvik eder, böylece topluluk içinde devam eden barışı ve uyumu korur.

 

Eğitimde çok dillilik

 

Rojava'da çok dilli eğitim benimsenmektedir. Cizîrê Kantonu’nda, çok dilli eğitim sistemini benimseyen okullar açılmıştır. Bu okullarda öğrencilere Kürtçe, Arapça ve Süryanice dillerinde eğitim verilir. Müfredat, her topluluğun kültürel ve tarihi mirasını içerecek şekilde düzenlenir.  Çok dilli eğitim sistemi, öğrencilerin kendi kültürel kimliklerini tanımalarını sağlarken, farklı toplumsal kimlikler gruplar arasında dil engelini ortadan kaldırarak toplumsal uyumu artırır.

 

Kadın özgürlükçü yaklaşım

 

Rojava'da kadınların toplumsal yaşamdaki yeri, demokratik konfederalizmin en önemli ilkelerinden kadın özgürlükçü ilkesine dayanır. Kadınlar, siyasi ve sosyal hayatta aktif rol alır ve bu, yerel yönetimlerde eş başkanlık sistemi ile somutlaşır. 

Rojava'da kadınlar, yerel meclislerde zorunlu eşbaşkanlık sistemi ile temsil edilir ve bu sistem, kadınların karar alma süreçlerinde eşit söz hakkına sahip olmasını sağlar. Ayrıca, kadınların eğitimi ve ekonomik hayata katılımını teşvik eden projeler geliştirilir.

 

Kadın akademileri

 

Kadın akademileri, Rojava'da kadınların eğitimine ve toplumsal hayata katılımına yönelik önemli bir adımdır. Bu akademiler, kadınların kendilerini geliştirmeleri ve toplumsal değişimde aktif rol almaları için fırsatlar sunar. Kadın akademileri, kadınlara yönelik çeşitli eğitim programları sunar. Bu programlar, okuma yazma kurslarından, mesleki eğitimlere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Ayrıca, kadınların siyasi ve sosyal konularda bilgi sahibi olmalarını sağlayan seminerler düzenlenir. Kadın akademileri, kadınların sosyal, ekonomik ve politik yaşamlarına dair araştırmalar yapar ve bu konularda yayınlar üretir. Bu çalışmalar, kadınların karşılaştığı sorunlara dair çözüm önerileri geliştirilmesine katkıda bulunur.

 

*Qamişlo Kadın Akademisi

 

Bu akademi, kadınlara yönelik çeşitli eğitim programları ve seminerler sunmaktadır. Katılımcılar, toplumsal cinsiyet eşitliği ve demokratik konfederalizm konularında eğitim alarak, yerel topluluklarda aktif rol oynamaya teşvik edilir.

 

*Jineolojî Araştırma Merkezleri

 

Rojava'da kurulan bu merkezler, kadınların tarihi, kültürel ve toplumsal rollerini araştırır.  Bu merkezler, kadınların maruz kaldığı toplumsal eşitsizlikleri analiz ederek, bu sorunların çözümüne yönelik stratejiler geliştirir. Bu yapılar, Rojava'da kadınların güçlendirilmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması açısından önemli adımlar atılmasına olanak tanır. Kadınların aktif katılımı, Rojava'nın demokratik konfederalizm modelinin merkezinde yer almakta ve toplumsal dönüşümün önemli bir parçası olarak görülmektedir.

 

Not: Yazının devamı “Latin Amerika’daki Topraksız Köylüler Hareketi” başlığıyla haftaya yayınlanacaktır.