Pelşîn Çetînkaya

 

EDENE - Hêrişê hemverê tutan zêde benê û semedê polîtîkayê bêcezaverdayîşî yê hukmî û îfadeyê tutan esas nînê girewtiş, vernîya sûcê neweyî abena. Avûkate Merve Şahîn da zanayîş ke ameyê sewîyeyêka hewl danê ke delîlê somut yê hedîseyê îstîsmarî de ispat bikerê û bale ant serê kêmîyê sîstemê edaletî de.

 

Tirkîya û dinya de desteştişê hemverê tutan bîyo problemêk pîl ê komelî. Goreyê dayeyê Rêxistina Weşîye ya Dinya (WHO), seranserê dinya de se ra 25ê merdiman emrê tutî de desteştişî înan rê ameyo kerdiş. Sewbîna se ra 20ê cinîyan û se ra 8ê camêrdan dîyar kenê ke tutî de desteştişî înan rê ameya kerdiş. Goreyê cigêrayîşêk UNICEF’î 2010ine de kerdo; Tirkîya de mabêne emrê 7-18ine de se ra 51 deseştişê hîsê, se ra 43 desteştişê fîzîkî û yê cinsî zî se ra 3 desteştiş ameyo tespîtkerdiş. Goreyê cigêrayîşêk akademîk xeylê tutî desteştişê fîzîkî û hîsî  dir yenê rî bi rî û keye semedê tutanê xo ceza bikerê şîdetî fîzîkî pê anê.

 

Avûkate Merve Şahîn derheqê babete qisey kerd û bale ant rolê hukmî yê na babete ser o.

 

Komelî de hişmendîyê desteştişî

 

Merve Şahîn vat, komelî de kesî babeta hişmendîyê heqê xo de qelsîyê pîlî ciwîyenê û vat: “Goreyê dayeyê 2021ine yê TUÎKî mexdurê îstîsmarî yê muracatê dozgerî kerdî 32 hezar ci ra tut ê. Goreyê dayeyê 2023ine na hûmare se ra se zêde bîya û vejîyaya 66 hezar tutî. Dayeyê TUÎK’î muhîm ê. Na hûmare tena hûmara ke muracatê dozgeran kerdê yê. Yanî yê ke muracat nêkenê est ê. Keye ra tersenê, yan zî vanê ke kes ma ra bawer nêkeno û muracat nêkenê. Ferqê nê de nîyê. Ganî ma ser de vinderê. Kêmîyê pîl no yo. Keye de îstîsmar yeno kerdiş la çi heyf hişmendîyê îstîsmarî çin o. Ganî tutan rê musnayîş ke bedenê merdiman de cayê taybetî est ê û tu kes nêeşkeno dest bido. Ganî cinî na babete de bibê wayîrê hişmendî.”

 

'Îfadeyê mexduran esas nînê girewtiş'

 

Merve Şahîn dîyar kerd ke hukm îfadeyê mexduran de tena delîlê somutî esas gêno û vat: “Badê feshkerdişê peymana Stenbolî ganî îfadeyê tutan esas bêameyîne girewtiş. La nê metodî dur kewtî. Ma ameyê sewîyeyêke wina ke delîlê somutî senîn ispat bikerê. Nimûneyêk bidî; merdimêk serxweş vernîya mi pada û hewl da ke mi bi zor bikero wesayît. Pêwa ke ez avûkate bîya tersaya û uca ra durî kewta. Mi lez gerre kerd. Nika tutêke 15 serrî nê çî biciwîyayîne do senî bîne. Eke bitersayîne û esparê wesayîtî bibayîne do çi biameyîne sereyê aye. Na hedîse de semedo ke kamera çin bî, dozgerî qerarê nêtaqîbkerdişî da. Yanî uca de kamera estbî do îfadeyê min esas biameyîne girewtiş. Semedo ke delîlê somutî çinbî nêame qebûlkerdiş.”

 

‘Dayîşê ceza qîm nêkeno’

 

Merve Şahîn dîyar kerd ke nê hedîseyî kêmî bibê ceza tena qîm nêkena û wina vat: “Perwerdeyî de kêmîyê şarî est ê. Xeylê kesî nêzanê ke ê rastê desteştişî yenê yan zî çîyê ke ê ciwîyenê desteştişê seksî yo. Beno ke cezayê tawanan bêrê zêdekerdiş, la ganî qanûnê îdamî zî tîya de bêro çiman ver. Ganî hewl bêro dayîş ke bendê qanûnî bi taybetî derheqê îstîsmarê cinsî û desteştişê cinsî de giranêr bibê û pêro cezayî zîndan de derbaz bibê. Semedo ke tena cezakerdiş qîm nêkeno.”