HABER MERKEZİ - Dünya KOAH Günü dolayısıyla uzmanlar, hastalığın günümüzde ölüm oranı en hızlı artan üçüncü hastalık olduğuna dikkat çekerken, birinci neden olarak sigara içimindeki artışa işaret ediyor. Uzmanlar, KOAH'ı ortadan kaldıracak bir tedavinin olmadığını, ancak sigaranın bırakılmasıyla birlikte yaşam koşullarında değişime gidilmesini öneriyor.  

 

Nefes borularını daraltarak akciğerlerden solunum havasının dışarıya çıkışını yavaşlatan bir hastalık olan  KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), efor sırasında yeterli solunum yapılamadığı için nefes darlığı şikayetiyle başlıyor. Nefes darlığına neden olan kronik ve ilerleyici bir hastalık olan KOAH’a, nefes darlığına sıklıkla öksürük ve balgam çıkarma eşlik ediyor. 

 

16 Kasım Dünya KOAH Günü kapsamında günümüzde üçüncü en sık ölüm nedeni olan hastalığa dair göğüs hastalıkları uzmanlarından Prof. Dr. Mecit Süerdem, Türkiye’de en iyimser tahminle 5 milyon KOAH hastası olduğunu söylüyor. 

 

Sigara dumanı ve diğer zararlı gaz ile tozlara yıllarca maruz kalınmasıyla, nefes boruları ve hava keseciklerinin (alveollerin) yapıları giderek bozuluyor. Mecit bu duruma dair şunları belirtiyor:  “Nefes borularının yapısında bozulma ve daralmaya bağlı oluşan hastalığa ‘kronik tıkayıcı bronşit', çok küçük nefes boruları ile hava keseciklerinin harabiyeti ve parçalanması ise ‘amfizem' olarak isimlendirilir. KOAH bu iki hastalığı kapsayan bir terimdir ve genellikle bu iki hastalık bir arada bulunur.”

 

Sigara içenlerin en az yüzde 25'inde KOAH gelişiyor

 

KOAH’ın en önemli nedeninin sigara içimi olduğunu vurgulayan Mecit şöyle devam ediyor: “Sigara içenlerin en az yüzde 25'inde; başka bir ifadeyle sigara içen üç, dört kişiden birisinde KOAH gelişir. Kişiler arasında sigara dumanı maruziyetine karşı farklı hassasiyet dereceleri vardır. Bu durumu belirleyen genetik özelliklerdir. Bu nedenle uzun yıllar sigara içenlerde KOAH gelişmezken, genç yaşlarda KOAH tanısı alan hastalar da olabilir. KOAH yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıkar. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. Sigara bağımlıları eforla nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarma gibi şikayetleri genellikle önemsemedikleri için hastalık sinsice ilerler. Bu nedenle KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar genellikle akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar.” 

 

Ölüm oranı en hızlı artan hastalık

 

Dünya genelinde yaklaşık 600 milyon KOAH hastası bulunuyor. Bu hastaların dışında tanı almamış olan milyonlarca KOAH hastasının olduğu tahmin ediliyor. KOAH’ın küresel bir halk sağlığı sorunu olduğunu vurgulayan Mecit, “Çünkü KOAH sinsi ilerleyen bir hastalık ve bu nedenle hastaların üçte ikisi tanı almıyor. KOAH sıklığı gelişmiş ülkelerde azalırken, gelişmekte olan ülkelerde artış gösteriyor. Ülkemizde en iyimser tahminle 5 milyon KOAH'lı var. Önümüzdeki 30 yıl içinde KOAH görülme sıklığı daha da artış gösterecek. KOAH erkeklerde kadınlardan çok daha sık oranla görülür. Ancak gelecekte kadınlarda da önemli artış göstereceği tahmin ediliyor. KOAH günümüzde üçüncü en sık ölüm nedenidir. Tüm bu rakamlar, KOAH'ın teşhis ve tedavisinin önemli bir ekonomik maliyete neden olduğunu gösteriyor” diye ifade ediyor. 

 

Hastalığın ileri dönemlerindeki belirtiler

 

Hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı, öksürürk ve balgam çıkarma dışında da çok sayıda rahatsızlıklar beliriyor. Bunlar arasında bol terleme, dilde dudaklarda, parmak uçlarında morarma, şiddetli baş ağrısı, çarpıntı, gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk, zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik), aşırı sinirlilik, şiddetli halsizlik, yorgunluk, zayıflama, cinsel güçte azalma, mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik, hazımsızlık, kabızlık, ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ellerde titreme, ayaklarda su toplama (ödem) bulunuyor. 

 

KOAH'ı ortadan kaldıracak bir tedavi yok 

 

Hastalığın tedavisiyle ilgili bilgi veren Mecit, “KOAH tedavisinin iki ana hedefi vardır. Birincisi şikayetleri azaltmak ve yaşam kalitesini yükseltmek, ikincisi de hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak. Şu an için KOAH'ı ortadan kaldıracak bir tedavi yok. Ancak sigara ve diğer risk faktörlerinden uzak durarak hastalığın ilerlemesi büyük oranda engellenebilir” diyor. 

 

KOAH alevlenmesi nedir?

 

KOAH alevlenmesinin hastaların şikayetlerinin arttığı dönemler olarak tanımlanırken, Mecit  bu konuda şu bilgileri paylaşıyor: “Alevlenmeler hastalığın gidişi üzerinde çok önemli olumsuz etkileri olan olaylardır. Bu nedenle KOAH tedavisinin temel amaçlarından birisi alevlenmelerin gelişmesini önlemektir. Alevlenme dönemlerinde nefes darlığı ve öksürükler artar, balgamın miktarı artar ve rengi koyulaşır. Bir hastada bu şikayetlerin bir kısmı veya tümü aynı anda başlayabilir. Bunlara ek olarak hışıltılı solunumda artma, sıkıntı hissi ve sinirlilik hali, ellerde ve ayaklarda ödem oluşması, uykusuzluk, şiddetli halsizlik ve yorgunluk hissi, ateşlenme ve çarpıntı hissi görülebilir. Alevlenmeler bazı KOAH hastalarında hiç olmazken, bazı hastalarda senede birkaç kez yaşanabilir. Hastalar genellikle bu dönemlerde bir sağlık kuruluşuna başvurmak zorunda kalırlar. Genellikle ilaçlar artırılarak ve yeni ilaçlar eklenerek ayaktan tedavi yapılabilir. Ancak alevlenmelerin şiddetli olduğu durumlarda tedavi hastane yatışlarıyla mümkün olmaktadır.”

 

Alevlenmelerin nedeni solunum yollarının viral ve bakteriyel enfeksiyonları

 

Alevlenmelerin en önemli nedeninin solunum yollarının viral ve bakteriyel enfeksiyonları olduğunu kaydeden Mecit, şu önerilerde bulunuyor: “Viral enfeksiyonlar bakteriyel enfeksiyonların gelişmesini kolaylaştırabilir. Bu nedenle alevlenmelerin önlenmesinde her yıl sonbahar aylarında grip aşısının yaptırılması önerilir. Alevlenmelerin diğer önemli nedenleri; soğuk veya kirli havalı yerlerde uzun süre bulunmak, sinüs enfeksiyonları, ilaçları düzenli kullanmamak ve solunum yolu ile kullanılan cihazları yanlış teknikle kullanmaktır.”